Poznaliśmy laureatów tegorocznej edycji Srebrnego Drzewka – nagrody Marszałka Województwa Pomorskiego za wybitne, nowatorskie osiągnięcia w obszarze pomocy społecznej. Wśród wyróżnionych znalazła się Agata Cichoń-Chojnacka, kierownik Gdyńskiego Centrum Diagnozy i Terapii FASD działającego w gdyńskim MOPS.
-Jesteśmy dumni z faktu, że po raz kolejny możemy poinformować o przyznaniu tego wyjątkowego wyróżnienia osobie niezwykle zaangażowanej w pracę na rzecz mieszkańców Gdyni, którzy w sposób szczególny potrzebują wsparcia – mówi Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji. – Gdyńskie Centrum Diagnozy i Terapii FASD stanowi niezwykle ważny lement lokalnego systemu pomocowego, który stale ewoluuje i dąży do tego, aby każdy mieszkaniec naszego miasta mógł żyć godnie i rozwijać się według własnych możliwości. Pragnę złożyć serdeczne gratulacje i życzenia dalszych sukcesów w każdej sferze.
Centrum pod swoją obecną nazwą funkcjonuje od 2016 roku, jednak Agata Cichoń-Chojnacka zaangażowała się w działania na rzecz osób dotkniętych FASD już znacznie wcześniej, w roku 2009. Wówczas w gdyńskim MOPS uruchomiony został Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny dla rodzin i dzieci z alkoholowym zespołem płodowym (FAS), który w znacznym stopniu wpłynął na upowszechnianie w lokalnej społeczności świadomości zagrożeń wynikających ze spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży i karmiące. Przez wiele lat Gdynia pozostawała liderem w skali kraju w zakresie wsparcia dzieci dotkniętych zaburzeniami ze spektrum FAS i ich rodzin – od roku 2016 była jedynym samorządem, który finansował pomoc w zakresie diagnozy i terapii.
Dzięki inicjatywie tegorocznej laureatki Srebrnego Drzewka oferta Gdyńskiego Centrum Diagnozy i Terapii FASD rozszerza się z roku na rok. Z konsultacji i diagnostyki korzysta kilkaset osób rocznie, prowadzone są również indywidualne spotkania psychoedukacyjne z rodzicami/ opiekunami, grupy wsparcia, a także szkolenia i konsultacje dla osób zawodowo stykających się z dziećmi z FASD. Nowością w ofercie Centrum jest turnus rehabilitacyjny połączony z elementami psychoedukacji “Za sterami FASD”, który zapewnił wsparcie 30 dzieciom i opiekunom wpływając na poprawę ich więzi i komunikacji.
W codziennej pracy Pani Agata skupia się również na szerzeniu świadomości w zakresie profilaktyki i terapii FASD. Jej domenę stanowi budowanie szeroko rozwiniętej sieci wsparcia wokół osób dotkniętych zaburzeniami z tegoż spektrum, w którą zaangażowane są osoby z ich bliższego i dalszego otoczenia.
– Im bardziej zagłębiam się w problematykę rozwoju dziecka, tym większa jest moja motywacja do podejmowania nowych działań – mówi Agata Cichoń-Chojnacka. – Mowa tu zarówno o dzieciach uznawanych za zdrowe, bez obciążeń, mających przy sobie rodziców, szczególnie zaś o tych z deficytami powstałymi w wyniku m.in. uszkodzeń prenatalnych. W momencie pojawienia się na świecie takie dzieci mają co najmniej dwie traumy. Jedna związana jest z psychicznym wpływem alkoholu, druga – z odrzuceniem, poczuciem niskiej ważności dla własnego rodzica, na co często nakłada się także trauma porzucenia.
Jak podkreśla Pani Agata, siła, jaką reprezentują sobą podopieczni Centrum, często przebywający pod opieką rodzin zastępczych lub adopcyjnych, jest niezwykła.
-W tak małym człowieku, 2,3 czy 4-latku jest tyle obciążeń, iż fascynujące jest to, że jest w stanie dalej funkcjonować, rozwijać się. Zauważyłam, że jeżeli dobrze opracuje się jego historię życia, maksymalnie ustali, jak ona przebiegała, można tak dobrać sposób opieki, że te rany w pewien sposób się zaleczają – tłumaczy tegoroczna laureatka Srebrnego Drzewka. – Jako lekarz byłam szkolona tak, aby patrzeć przede wszystkim na “fragment” człowieka. To wszystko o czym mówię przekłada się na to, że nie da się działać w taki sposób. Nie można skupiać się tylko na tym, że ktoś ma opóźniony rozwój mowy, nie umie czytać, ma problem w relacjach rówieśniczych, ale wziąć pod uwagę, że taka ilość traum może spowodować, że w pewnym momencie człowiekowi już zwyczajnie się nie chce, przestawia się na tryb przetrwania. Trzeba z niego wyciągnąć to, co dobre, a nie to, co nie działa. W swojej pracy musiałam się rozwinąć ponad to, co medyczne, ale spojrzeć na dziecko holistycznie, “w pakiecie” z historią życia. Można powiedzieć, że cały czas poszukuję.
Pani Agata jest współautorką oraz propagatorką odbywającej się od 2017 roku kampanii społecznej “FAS – w trosce o dziecko”, której celem jest zwrócenie uwagi na skutki picia alkoholu przez kobiety ciężarne oraz przekonanie, że najlepszą profilaktyką jest abstynencja. Ma na swoim koncie także wiele publikacji naukowych z dziedziny psychiatrii, w tym m.in. “Trochę inne Vademecum, czyli codziennik życia z FASD”.
-Psychiatria dziecięca podbudowuje mnie, ponieważ widzę, jak niekiedy bardzo silne objawy lękowe czy problemy z zachowaniem znikają po drugiej czy trzeciej wizycie tylko dlatego, że udało się wytłumaczyć opiekunowi, jak to się stało, że jego dziecko zmaga się z określonymi trudnościami, ale także pokazać, jak ma to rozumieć i jakie działania podjąć, żeby można je było zniwelować. Wystarczy posłuchać i zrozumieć – mówi Agata Cichoń-Chojnacka. – Najbardziej cenię sobie kontakt z młodzieżą. Za każdym razem przypomina mi to o tym, kim byłam, jak często może wydawać się, że w życiu jest beznadziejnie i że wówczas trzeba mieć przy sobie kogoś bliskiego, aby to przetrwać. Bardzo dołuje mnie z kolei fakt, że mam takich pacjentów, przy których ilość interwencji oraz ich koszt są ogromne, a jednocześnie nie dają efektów, ponieważ wciąż nie mają tej jednej, jedynej osoby, która ich kocha.
Poza działalnością związaną stricte z tematyką FASD, Agata Cichoń-Chojnacka angażuje się m.in. w przybliżanie problematyki kryzysów psychicznych, m.in. poprzez włączanie się w coroczną kampanię “Odmień swoją głowę” oraz Dni Solidarności z Osobami Chorującymi Psychicznie.
