Nieprawidłowe żywienie w okresie wzrostu i rozwoju organizmu może wpływać nie tylko na samopoczucie i stan zdrowia w dzieciństwie i okresie młodzieńczym, lecz także może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji w późniejszym wieku. Ponadto w młodości kształtują się zwyczaje i nawyki żywieniowe, które później bardzo trudno zmienić.
Za dużo słodyczy i tłuszczu
Coraz częstszym problemem u dzieci i młodzieży jest nadwaga lub otyłość. Dziecko z nadwagą jest nie tylko wielokrotnie bardziej narażone w dorosłym życiu na otyłość, ale także na takie choroby, jak: cukrzyca typu 2,nadciśnienie tętnicze, niedokrwienna choroba serca, czy nowotwory.
Przyczyną otyłości jest z reguły niewłaściwa dieta i brak ruchu
Każdy wie, że niewskazana jest nadmierna ilość słodyczy. Natomiast nie każdy zwraca uwagę na to, że dużo cukrów zawierają soki owocowe i różnego rodzaju napoje. Częste spożywanie soków może również sprzyjać próchnicy poprzez kontakt zębów z węglowodanami, a także może być przyczyną biegunki. Ponadto napoje typu „cola” i napoje energetyzujące, podobnie jak kawa, zawierają dużą ilość kofeiny, osłabiającej rozwój układu kostnego.
Drugim powodującym otyłość składnikiem diety jest tłuszcz. Dzieci i młodzież zbyt często sięgają po produkty i potrawy zawierające znaczne ilości tłuszczu. Są to frytki i inne dania typu fast food, chrupki i chipsy, a także batoniki i ciasteczka. Zbyt dużo produktów energetycznych, także tłustych, zjadają zwłaszcza chłopcy po 10 roku życia.
W nadmiarze spożywany jest także fosfor i sód, obecne w słonych paluszkach i różnych przekąskach, niektórych wędlinach, serach podpuszczkowych i topionych .
Nie można przesadzić z witaminami i tak modnymi suplementami diety. Nadmierne spożycie, a częściej przedawkowanie niektórych witamin z suplementów diety, może być przyczyną powstawania specyficznych zaburzeń nazywanych hiperwitaminozą, lub może wywołać inne niekorzystne skutki zdrowotne wynikające z nadmiernego spożycia składników mineralnych.
Trzeba też czytać etykiety, także produktów, które znamy. Okazuje się, że często zmieniane są ich receptury a tym samym skład. Pojawiają się w nich nowe, tzw. półprodukty, które , poza surowcami podstawowymi, mają w swojej recepturze dodatek innych składników zapewniających trwałość lub konsystencję, ale niekoniecznie zdrowie.
Za mało mleka, kasz i warzyw
Groźne są niedobory takich pierwiastków, niezbędnych do prawidłowego rozwoju, jak wapń, magnez, cynk, żelazo. Występują, gdy w diecie zabraknie odpowiednich ilości mleka i jego przetworów, pełnoziarnistych produktów zbożowych (pieczywa i kasz), warzyw strączkowych i zielonych.
Na różnego rodzaju niedobory narażone są szczególnie dziewczęta, które przesadnie dbają o zachowanie szczupłej sylwetki, przy czym u dziewcząt, u których wystąpiła już menstruacja, może występować większy niedobór żelaza .
Niekorzystna dla zdrowia jest także nieregularność posiłków oraz monotonia.
Podstawowe zasady żywienia dzieci i młodzieży
Specjaliści od żywienia zalecają przestrzeganie następujących zasad dotyczących diety dzieci i młodzieży:
1. Zapewnić dzieciom i młodzieży spożywanie każdego dnia różnych produktów spożywczych, gdyż urozmaicone żywienie jest gwarancją dobrego rozwoju i zdrowia.
2. Głównym źródłem energii powinny być produkty zbożowe z grubego przemiału.
3. Owoce i warzywa powinny być jedzone przez uczniów do każdego posiłku, dla zdrowia i podniesienia walorów smakowych posiłków.
4. Należy pamiętać o podawaniu napojów (wody mineralne, soki, mleko i napoje mleczne) w ciągu całego dnia.
5. Należy ograniczać spożycie tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego (zamieniając go na tłuszcze roślinne), oraz tłustych potraw i mięs, które należy zamieniać na drób, ryby, chude gatunki mięsa zwierząt rzeźnych i chude wędliny.
6. Warunkiem prawidłowego żywienia jest regularne spożywanie przez dzieci i młodzież 4–5 posiłków dziennie, z czego przynajmniej jeden posiłek powinien być spożyty w szkole.
7. Należy pamiętać, że codzienna aktywność fizyczna jest u dzieci i młodzieży konieczna do prawidłowej pracy serca i mózgu, budowy zdrowych i mocnych kości oraz mięśni.
Szczególną uwagę należy zwrócić na mleko, które jest niezastąpione. Nie tylko ze względu na wapń, który jest budulcem kości. Stwierdzono, że mleko ma też działanie przeciwnowotworowe (rak piersi i jelita grubego), przeciwmiażdżycowe i przeciwcukrzycowe. Może być spożywane również w postaci kefiru czy jogurtu. Mleko i przetwory mleczne powinny być podawane dziecku każdego dnia, przy czym należy ograniczyć ilość sera podpuszczkowego i topionego na rzecz twarogu.
Kiedy dziecko jest głodne między posiłkami, można mu podać przekąskę w postaci owoców lub deseru owocowego, owoców suszonych (typu rodzynki, śliwki, suszone plasterki jabłek) lub surowych warzyw, jak małe marchewki, czy pokrojone kawałki selera, ogórka lub papryki, ewentualnie sałatki lub surówki.
Posiłki w szkole
Uczniowie przebywający w szkole do 6 godzin powinni zjeść co najmniej jeden posiłek – II śniadanie lub ciepłe danie, natomiast przebywający ponad 6 godzin powinni w tym czasie spożyć dwa posiłki.
Na II śniadanie najpraktyczniejsza jest kanapka. Kanapka może być nie tylko z wędliną czy serem, ale także z pastą twarogową, jajeczną czy warzywną z dodatkiem sałaty, pomidora, ogórka czy papryki. Należy unikać monotonii – kanapki nie powinny być dzień po dniu takie same, powinny natomiast uwzględniać upodobania dziecka – co zmniejsza zagrożenie, że dziecko je wyrzuci. Oprócz kanapki dobrze jest dodać jakiś owoc, nie można też zapomnieć o napoju. Zgodnie z tym, co napisane zostało wyżej, nie powinien to być słodki napój owocowy – najzdrowiej jest przyzwyczaić dziecko do picia wody mineralnej .W ostateczności może to być rozcieńczony sok bez dodatku cukru lub ewentualnie woda z miodem.
II śniadanie nie powinno zawierać żadnych słodyczy – kanapek z kremem czekoladowym, dżemem, ciastek czy batoników. Stwierdzono, że produkty o dużej zawartości cukru mogą powodować jego znaczne wahania we krwi, a to skutkuje nadmiernym pobudzeniem, zaburzeniami koncentracji i uwagi.
Badania wykazały, że jedna czwarta rodziców zamiast kanapki daje dziecku pieniądze na kupienie czegoś do zjedzenia w szkolnym sklepiku. Kończy się to zwykle posiłkiem jak najbardziej niewskazanym – słodką drożdżówką czy chipsami, popitymi słodkim napojem. Dla zdrowia dziecka lepiej poświęcić trochę czasu na przygotowanie mu odpowiedniego II śniadania.
Zdrowa dieta w dzieciństwie szansą na zdrowie do starości
Nieprawidłowe żywienie prowadzi do rozwoju w dorosłym wieku chorób określanych mianem przewlekłych chorób niezakaźnych lub chorób żywieniowozależnych. Są to cukrzyca, choroby układu krążenia, nowotwory złośliwe, osteoporoza. Szczególnie niebezpieczne są spowodowane złą dietą i brakiem ruchu nadwaga i otyłość, które wywołują zaburzenia funkcji wielu narządów, są przyczyną wielu różnych chorób oraz gorszych wyników w nauce.
Trzeba więc w trosce o przyszłość dziecka poświęcić dużo uwagi jego żywieniu, wyrabiając mu przy tym zdrowe nawyki.
Teresa Bocheńska Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 12350
