Od 6 do 12 grudnia obchodzony jest Europejski Tydzień Pomocy Dzieciom i Osobom Autystycznym. Warto przy tej okazji przyjrzeć się chorobie jaką jest autyzm. Od blisko 70 lat naukowcy na całym świecie badają problem autyzmu. Przez ten czas napisano wiele książek i opublikowano ogromną ilość artykułów na temat przyczyn, objawów i terapii zaburzenia określonego mianem autyzmu dziecięcego. Mimo to, do dzisiejszego dnia nie udało się rozstrzygnąć bardzo ważnego problemu, jakim jest geneza tego zaburzenia.
Wiadomo, że autyzm i jego pochodne występują raz na 150 osób i występuje cztery razy częściej u chłopców niż dziewczynek. Autyzm ma wpływ na rozwój mózgu w sferach rozumowania, kontaktów socjalnych i porozumiewania się. Dzieci autystyczne rozwijają się w zasadzie normalnie aż do 24-30 miesiąca, kiedy to rodzice mogą zauważyć opóźnienie w mowie, zabawach lub kontakcie z dzieckiem.
Autyzm może się objawiać w następujących sferach:
- mowa rozwija się słabo lub wcale, dziecko używa słów bez znaczenia, porozumiewa się gestami zamiast słów, słabo skupia uwagę,
- dziecko nietypowo reaguje na dźwięk, smak, dotyk lub zapach,
- dziecko woli spędzać czas samo niż z innym, nie interesuje się zawieraniem przyjaźni, ma słaby kontakt wzrokowy, mało się uśmiecha,
- dziecko odczuwa nadwrażliwość na dotyk lub brak reakcji na ból,
- dziecko nie proponuje czynności, nie wymyśla zabaw, brak spontaniczności lub pomysłowości w zabawach,
- dziecko ma częste wybuchy złego humoru bez powodu, prezentuje uparte przywiązanie do jednego przedmiotu lub osoby, może okazywać agresję lub autoagresję.
Im wcześniej rozpocznie się terapię, im jest ona bardziej wszechstronna, kompleksowa, tym jej efekty mogą być lepsze. Niepokoi fakt, że przeciętny wiek dziecka w chwili diagnozy wynosi cztery- sześć lat. Dziecko traci bezpowrotnie czas, kiedy jego mózg jest najbardziej plastyczny, nie dogania rówieśników, a rozdźwięk pomiędzy nim, a zdrowymi dziećmi powiększa się. Dlatego dobrze jest gdy rodzice zauważą wczesne sygnały choroby. Są to m.in. przed ukończeniem pierwszego roku życia: brak naśladowania prostych gestów, brak uśmiechu na widok mamy czy taty, brak kontaktu wzrokowego.
Mimo, że problem autyzmu narasta, nadal niewielka liczba placówek podejmuje się tej trudnej pracy. Wyjątek stanowi m.in. Przedszkole Specjalne w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 2 przy ul. Polnej 8A w Elblągu, które od wielu lat specjalizuje się w edukacji i terapii dzieci autystycznych. Wychowankom w przedszkolu oferuje się coraz bogatsze i nowatorskie formy zajęć, a dzięki wsparciu ze strony miasta i darczyńcom, wzbogaca i unowocześnia bazę dydaktyczną, poprawiając tym samym jakość i formę świadczonej pomocy edukacyjno-terapeutycznej.
Przebywanie dziecka autystycznego w grupie rówieśniczej jest szalenie trudne, zwłaszcza w początkowej fazie. Specyfiką w kontaktach społecznych tej grupy dzieci jest zagubienie i strach, prowadzące do ucieczki w złe zachowania. W celu ułatwienia trudnej drogi wejścia w grupę, dziecko autystyczne potrzebuje wsparcia. Odnajduje go w osobie asystenta (terapeuty, pedagoga ), który nieustannie, krok po kroku, pomaga mu w nabywaniu coraz większej liczby nowych umiejętności społecznych i komunikacyjnych. Rolą asystenta jest też czuwanie nad zachowaniami społecznie akceptowanymi, a więc niwelowanie zachowań niepożądanych, które w znacznym stopniu zakłócają proces edukacji. Asystent dziecka autystycznego musi wiedzieć, jakie polecenia ma stosować wobec swojego podopiecznego, aby ten mógł zrozumieć nauczyciela prowadzącego zajęcia z grupą dzieci zdrowych. Asystent musi wiedzieć, jak dziecko autystyczne ma nawiązać i podtrzymać kontakt wzrokowy, nawiązać i podtrzymać dialog, musi wiedzieć jak krok po kroku nauczyć dziecko autystyczne bawić się tematycznie z kolegą i grupą.
Powyższe działania realizowane są przez innowacji pedagogicznej, we współpracy z Przedszkolem nr 26 , która polega na organizowaniu wspólnych zajęć integrujących dzieci zdrowe z autystycznymi. Głównym celem jest wykształcenie takich umiejętności u dziecka autystycznego, które pozwolą mu odnaleźć się w grupie zdrowych rówieśników.
W przedszkolu funkcjonują 4 oddziały dla dzieci z autyzmem. Zajęcia odbywają się w małych, czteroosobowych grupach. Z każdą grupą pracują nauczyciele- specjaliści w zakresie edukacji i wspomagania rozwoju dzieci autystycznych. Mała liczba wychowanków w grupie daje możliwość zróżnicowania metod nauczania, indywidualnie do potrzeb każdego dziecka.
Z obserwacji wynika, że świat osób autystycznych jest pełen chaosu i niepokoju. Głównym więc zadaniem terapeutów i pedagogów jest zatem podjęcie wysiłku, by ich świat uporządkować, wprowadzić zasady, których przestrzeganie pomoże im znaleźć swoje miejsce w otaczającym ich świecie. Stąd też podczas tzw. „treningów umiejętności” prowadzonych codziennie, dzieci uczą się we właściwy sposób spożywać posiłki, ubierać, korzystać z toalety, dokonywać codziennej higieny. Nauka tych umiejętności dla dziecka z autyzmem nie jest tak prosta i nie przychodzi tak spontanicznie jak dzieciom zdrowym. Z uwagi na liczne zachowania lękowe jakie przejawiają dzieci z autyzmem, wywoływane odgłosami, zapachami, zmieniającym się światłem, lękiem przed dotykaniem nieznanych powierzchni, struktur, nauka wielu rutynowych czynności jest bardzo często skomplikowana i wymaga nieraz ogromnego wysiłku i wielokrotnych powtórzeń w celu ich utrwalania.
Placówka pomaga również rodzicom tych dzieci poprzez organizowanie na terenie przedszkola Grupy Wsparcia, podczas której rodzice mają możliwość wymiany doświadczeń, uzyskiwania niezbędnych informacji i rozmowy. Dla rodziców organizowane są również wykłady, warsztaty, na których uczą się, jak radzić sobie z zachowaniami niepożądanymi i innymi trudnościami pojawiającymi się w toku procesu wychowawczego.
W przedszkolu w ramach Miejskiego Systemu Wczesnego Wspomagania Rozwoju funkcjonuje także Ośrodek MALUCH, w którym dzieci autystyczne mają możliwość skorzystania z dodatkowej, bezpłatnej, kompleksowej i wielodyscyplinarnej pomocy.
Oprac: Małgorzata Urbańska, Aleksandra Misiuk Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 8694
