Po całym dniu bieganiny – ubierania, karmienia, aplikacji leków, wizyt u lekarzy, rehabilitacji – rodziców niepełnosprawnego Adasia czy Martynki, szczególnie, gdy dorośnie, dopada pytanie „co dalej, gdy nas zabraknie?” Zadręcza ich wizja ich dziecka zagubionego wśród obcych ludzi w wielkim domu pomocy społecznej, gdzie mało kto go rozumie. Nadzieję na lepszą przyszłość daje pojawiające się już w niektórych miastach mieszkalnictwo wspomagane.
Na konferencji pt. „Jestem dorosły. Chcę mieszkać samodzielnie i pracować” w Elblągu, Danuta Wójcicka przedstawiła Zespół Mieszkań Wspomaganych „Nasz Dom”, który funkcjonuje w Gdańsku. Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli rodzice dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i Koło PSONI [Polskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie] (wówczas PSOUU – Polskie Stowarzyszenie Osób Upośledzonych Umysłowo), któremu dzięki intensywnym staraniom udało się pozyskać partnera we władzach miasta Gdańska. „Nasz Dom” to nie tylko zabezpieczenie dobrych warunków życia po odejściu opiekunów, to także, a może przede wszystkim, szansa na dorosłość. Osoby niepełnosprawne intelektualnie, które nie opuszczają domu rodzinnego, przez całe życie traktowane są jak dzieci i w jakiejś mierze nimi pozostają, pozbawione możliwości samodzielnego podejmowania decyzji nawet w zwykłych sprawach dnia codziennego, dysponowania swoim czasem i budżetem, nieustannie kontrolowane. Na pewno potrzebują wsparcia, pokierowania, różnego rodzaju pomocy, ale dojrzewają i dorastają jak każdy z nas, a tym samym nabywają prawa do samodzielności – w takim stopniu, w jakim pozwalają im potencjalne możliwości.
„Nasz Dom” – spełnione marzenia
„Nasz Dom” to nowy budynek mieszkalny z 17 indywidualnymi mieszkaniami, wybudowany przez gdańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego (TBS), na który rodzice niepełnosprawnych mieszkańców wpłacili wkład partycypacyjny, zgodnie z zasadami TBS. Czynsz również naliczany jest na ogólnych zasadach, bez taryfy ulgowej.
Mieszkania są usytuowane wokół jednej klatki w 3–kondygnacyjnym budynku. Dorosła osoba niepełnosprawna ma do swej dyspozycji jeden (lub dwa mniejsze) pokój, aneks kuchenny i łazienkę. Dodatkowo na każdym poziomie domu znajduje się kuchnia i duży pokój przeznaczony do użytkowania wszystkich mieszkańców danej kondygnacji. Na parterze znajduje się 5 mieszkań, na pierwszym i drugim piętrze po 6 mieszkań. Parter budynku, przystosowany jest dla osób poruszających się na wózku. Na Parterze znajduje się ponadto jedno mieszkanie, które pełni rolę pogotowia mieszkaniowego oraz pomieszczenia administracyjno–biurowego.
Każdy z 17 niepełnosprawnych intelektualnie mieszkańców domu otrzymuje indywidualne wsparcie w zakresie zależnym od potrzeb, którego na co dzień udzielają wykwalifikowani asystenci oraz psycholog. Jest to pomoc w prowadzeniu domu, utrzymania porządku, obsługi domowego sprzętu, w przygotowywaniu i planowaniu posiłków, gospodarowaniu budżetem, robieniu zakupów, załatwianiu spraw w różnych urzędach. Asystenci i terapeuci także uczą i pomagają aktywnie spędzać czas wolny, organizują wspólne zajęcia, uczą nawiązywać i utrzymywać kontakty społeczne w domu i poza domem. Mieszkańcy dbają również o wspólną przestrzeń, pracując między innymi w przylegającym do domu ogrodzie. Każdy z mieszkańców „Naszego Domu” żyje pełnią życia, na jaką pozwalają mu jego możliwości, a ich rodzice i opiekunowie mogą być spokojni o ich los.
Gdański Program Mieszkalnictwa Społecznego – mieszkanie dla każdego
„Nasz Dom” zaspokaja kroplę w morzu potrzeb. Na swoje mieszkanie czeka wiele osób niepełnosprawnych, dorastają też kolejne dzieci. Osoby niepełnosprawne nie są jedyną grupą, która potrzebuje mieszkań wspomaganych – są to też samotne osoby starsze i niezaradne rodziny. Władze miasta Gdańska wyszły tym potrzebom naprzeciw, tworząc program Mieszkalnictwa Społecznego dla osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym na lata 2016 – 2023. Program skierowany jest do osób i rodzin zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, wymagających wsparcia. Osoby te oczekują na lokal z zasobów gminy, posiadają prawo do lokalu w gminnym zasobie, wynajmują mieszkanie na rynku prywatnym lub korzystają ze wsparcia w mieszkaniu prowadzonym przez instytucję pomocy i integracji społecznej. Odbiorcami Programu mogą być m.in. wychowankowie pieczy zastępczej, wychowankowie innych placówek w procesie usamodzielnienia, rodziny wielodzietne, ofiary przemocy domowej, osoby uzależnione, osoby z niepełnosprawnością, osoby z zaburzeniami psychicznymi, osoby bezdomne, seniorzy i inni. W programie rozróżnia się mieszkania wspomagane i mieszkania ze wsparciem. Mieszkania wspomagane funkcjonują w systemie pomocy społecznej świadczonej za pośrednictwem Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie oraz organizacji pozarządowych i połączone są z szerokim wsparciem specjalistów. Podobnie jak w „Naszym Domu”, oferta wsparcia jest bardzo obszerna, obejmuje asystenturę, wsparcie specjalistyczne, terapię, doradztwo prawne, konsultacje oraz treningi umiejętności społecznych. Natomiast mieszkania ze wsparciem wynajmowane są na ogólnych zasadach, na podstawie umowy najmu uwzględniającej różne formy wsparcia, nie tak szerokiego jak w przypadku mieszkań wspomaganych.
Mieszkania do programu pozyskiwane są z zasobów gminnych oraz od developerów – Miasto w umowach z developerami zastrzega warunek przekazania ustalonej puli mieszkań na ten cel. W realizację Programu Mieszkalnictwa Społecznego zaangażowanych został cały szereg miejskich instytucji: liderem i koordynatorem Programu jest Wydział Rozwoju Społecznego Urzędu Miasta Gdańsk (UMG), natomiast partnerzy i realizatorzy to: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, Wydział Gospodarki Komunalnej, Wydział Skarbu, Wydział Promocji, Informacji i Komunikacji Społecznej UMG, organizacje pozarządowe, deweloperzy, Gdańskie Centrum Świadczeń, Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych, Gdańska Infrastruktura Społeczna Sp. z o.o., Gdańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o., Towarzystwo Budownictwa Społecznego „Motława” Sp. z o.o., spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.
Beneficjentami programu są również podopieczni PSONI – gdańskie Koło już otrzymało do dyspozycji trzypokojowy lokal od developera, w którym zamieszkały trzy osoby niepełnosprawne intelektualnie i czeka na następne. Stowarzyszenie we własnym zakresie organizuje system wsparcia odpowiedni dla tych osób. Oczekując na kolejne lokale stowarzyszenie zorganizowało system mieszkań weekendowych – gdzie podopieczni koła spędzają z odpowiednim wsparciem asystentów i terapeutów weekend, ucząc się samoobsługi, przygotowywania prostych posiłków, dbania o porządek – słowem przygotowując się do przyszłego zamieszkania w mieszkaniu wspomaganym. Obecni na konferencji młodzi ludzie bardzo sobie chwalili te weekendy, opowiadając jak wiele zmieniły w ich życiu i wzbudziły nowe marzenia. Ich entuzjazm podzielali rodzice, którym taki weekend pozwala na wypoczynek i odrobinę osobistego życia, na które nie ma miejsca w czasie nieustannej opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem.
Wniosek z tych świadectw jest jeden: własne, samodzielne mieszkanie to nieodzowny warunek godnego życia każdego człowieka, bez względu na stopień jego sprawności. Zaspokojenie tej fundamentalnej potrzeby powinno być jednym z głównych celów polityki społecznej w każdej gminie.
Teresa Bocheńska Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 14864
