W Warszawie aktywnych jest około 9 tysięcy fundacji i stowarzyszeń, z których połowa działa na rzecz mieszkańców. Rada m.st. Warszawy uchwaliła właśnie nowy wieloletni Program rozwoju współpracy z organizacjami pozarządowymi, który wyznaczy kierunki działań na najbliższe lata.
– Dziś już nikt nie wyobraża sobie funkcjonowania miasta bez organizacji pozarządowych. Świetlice, przedszkola, warsztaty edukacyjne, inicjatywy sąsiedzkie, opieka nad zwierzętami, poradnictwo obywatelskie – to tylko niektóre z działań animowanych i prowadzonych przez fundacje i stowarzyszenia – mówi Mariusz Budziszewski, wiceprzewodniczący komisji samorządowej i integracji europejskiej, przedstawiając program podczas czwartkowej sesji Rady Miasta Stołecznego Warszawy. – Organizacje są dla miasta kluczowym, a często niezbędnym partnerem. Wspólnie pracujemy, aby Warszawa była przyjaznym miejscem i otwartą metropolią.
Podobne stanowisko zajęła Ewa Kolankiewicz, pełnomocnik prezydenta m.st. Warszawy ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi.
– Organizacje pozarządowe to strategiczny partner w realizacji zadań publicznych i współtworzenia dokumentów programowych miasta. Dlatego było dla nas szczególnie ważne, aby wspólnie zadecydować, w jakim kierunku chcemy iść, szczególnie teraz, w dobie epidemii COVID-19. Od początku tworzyliśmy ten program na zasadzie współuczestnictwa organizacji. Prace rozpoczęły się od „czystej kartki”, którą przedstawiciele miasta i trzeciego sektora razem wypełniali treścią. W trakcie ponadrocznego procesu, przerwanego na kilka miesięcy epidemią, m.in. podczas warsztatów diagnostyczno-kreatywnych i konsultacji wspólnie wypracowaliśmy ten dokument – podkreśla Kolankiewicz.
Cel i obszary współpracy
Głównym celem programu jest rozwój współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych jako kluczowego partnera przy tworzeniu polityk publicznych oraz efektywnej realizacji zadań publicznych. Współpraca odbywać się będzie na trzech polach: dialogu, współpracy finansowej oraz współpracy pozafinansowej.
Dla każdego z tych pól wyznaczone zostały cele szczegółowe, kierunki działań i zadania priorytetowe. Dokument przewiduje, że dialog miasta i organizacji będzie rozwijany wspólnie, natomiast w ramach współpracy finansowej powstanie stabilny system oparty na przejrzystych zasadach zlecania zadań publicznych organizacjom. Wzmocnieniu ma ulec także współpraca pozafinansowa. Cele te zostaną osiągnięte m.in. dzięki większemu zaangażowaniu organizacji w dialog oraz zwiększeniu ich wpływu na decyzje i dokumenty tworzone w mieście.
Realizacja programu ma doprowadzić m.in. do: wzrostu liczby zadań wieloletnich zlecanych organizacjom, wzrostu liczby umów najmu lokali miejskich dla organizacji pozarządowych zawieranych na okres powyżej 3 lat, rozwoju usług Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych, organizacji spotkania sieciującego służącego zawiązywaniu partnerstw międzysektorowych oraz wypracowania spójnych zasad kontroli merytorycznej i finansowej.
Formy współpracy
Podstawową i najbardziej powszechną formą współpracy Urzędu m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych jest zlecanie realizacji zadań publicznych zmierzających do rozwoju miasta i poprawy jakości życia jego mieszkańców. W 2020 roku w ramach otwartych konkursów ofert i małych dotacji przyznano w Warszawie organizacjom pozarządowym prawie 3 tysiące dotacji na kwotę ponad 273 mln złotych. Służyły one realizacji zadań publicznych z zakresu edukacji, wychowania, sportu, kultury, pomocy społecznej i wielu innych. Już same te liczby wskazują ogromną skalę działań miasta ze stołecznym trzecim sektorem, a mają one również wymiar pozafinansowy. Organizacje proponują nowatorskie rozwiązania do dokumentów, biorą udział w tworzeniu miejskich polityk i strategii, są ważnym głosem doradczym i eksperckim, są niezbędnym partnerem w budowaniu marki i wizerunku Warszawy.
Ze względu na tak dużą skalę i wagę wzajemnej współpracy, ważne jest programowanie jej rozwoju w dłuższej niż roczna perspektywie. W 2015 roku został uchwalony pierwszy wieloletni program rozwoju współpracy w historii stolicy: „Program rozwoju współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych do roku 2020”. W czasie jego realizacji wzrosło m.in. zaufanie organizacji do komisji oceniających wnioski czy zadowolenie organizacji ze sposobu, w jaki są załatwiane sprawy w urzędach, ale najważniejsze dla ich przedstawicieli było wdrożenie elektronicznego generatora wniosków oraz coroczny wzrost nakładów na dotacje dla sektora pozarządowego.
W drugim tego typu dokumencie w historii stolicy – programie rozwoju współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych na lata 2021-2025 (pełna nazwa: Program rozwoju współpracy m.st. Warszawy na lata 2021-2025 z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) pojawia się wiele elementów, które będą kontynuacją kierunków działań zapisanych w poprzedniku, ale wprowadza on również korekty, rozwinięcia i zupełnie nowe cele oraz działania.
Obecny program powstawał w dużo trudniejszych do przewidzenia czasach niż jego poprzednik. Z jednej strony epidemia COVID-19, a z drugiej niepewna sytuacja finansowa miasta sprawiły, że dokument ten jest ostrożniejszy w założeniach finansowych.
W poprzednim programie założony był coroczny 5% wzrost nakładów na dotacje, który był znacznie przekraczany. Miasto w odpowiedzi na oczekiwania mieszkańców wyłania najlepsze projekty na realizację zadań publicznych, wspierając je finansowo. W 2019 r. były to 3 092 dotacje na kwotę ponad 206 milionów złotych, a w 2020 r. 2 922 dotacje na kwotę ponad 273 milionów złotych. – Z uwagi na plany ograniczenia środków finansowych dla samorządów kwoty te nie będą możliwe do osiągnięcia w kolejnych latach. Z tego powodu zamiast 5% corocznego wzrostu nakładów w obecnym programie podwyższona została jedynie kwota minimalna przeznaczona na zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych do 150 mln złotych – wskazuje miasto.
– Władze Warszawy liczą jednak, że mimo finansowych ograniczeń uda się wciąż rozwijać współpracę z trzecim sektorem i coraz lepiej działać wspólnie na rzecz Warszawy i jej mieszkańców – czytamy na stronie miasta.
Podstawa prawna
Możliwość uchwalenia wieloletniego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi wynika z art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057 oraz z 2021 r. poz. 1038, 1243 i 1535). Ustawodawca przewidział fakultatywność programu. Warszawska Rada Działalności Pożytku Publicznego zarekomendowała prace nad dokumentem.
Oprac. red.
Źródło: UM Warszawa
