Głos jest podstawowym narzędziem umożliwiającym i wspierającym funkcjonowanie współczesnego społeczeństwa opartego na komunikacji. Jego zaburzenia mają negatywny wpływ na wiele obszarów aktywności człowieka, powodując określone konsekwencje psychiczne, społeczne, zawodowe i znacząco oddziaływają na jakość życia.
– Głos to nie tylko fenomen mechaniczno-akustyczny, ale także przekaźnik nastroju i emocji. Zasady jego emisji są przedmiotem badań naukowych z zakresu laryngologii, foniatrii i audiologii, a także fizyki, akustyki, fonetyki, lingwistyki, psychologii. Głos – podobnie jak słuch – ma kluczowe znaczenie dla rozwoju współczesnego społeczeństwa opartego na wymianie informacji – mówi prof. Henryk Skarżyński, dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, konsultant krajowy w dziedzinie otorynolaryngologii.
Światowy Dzień Głosu, obchodzony corocznie 16 kwietnia, to międzynarodowe święto mające ma na celu promowanie wiedzy o właściwej higienie narządu głosu – kluczowe dla nauczycieli, aktorów, śpiewaków oraz wszystkich, którzy zawodowo używają tego narządu.
W tym roku hasło przewodnie World Voice Day 2024 brzmi: „RESONATE. EDUCATE. CELEBRATE!” (Rezonować. Kształcić. Świętować!).
To doskonała okazja do przypomnienia, jak ważne jest, aby nie tylko zawodowi mówcy, ale każdy z nas dbał o swój głos na co dzień.
Jak dbać o zdrowie głosu
Mówimy, nie zastanawiając się nad tym, w jaki sposób głos wydobywa się z gardła. Tymczasem narząd głosotwórczy jest jak instrument dęty. Proces powstawania głosu zaczyna się w układzie oddechowym, gdzie wytwarza się strumień powietrza wydechowego o odpowiednim ciśnieniu. Trafia on do krtani, gdzie powstaje ton krtaniowy. Ostatecznie w przestrzeniach artykulacyjo-rezonansowych formuje się barwa głosu i tworzą głoski mowy. Wydobywanie głosu zgodne z prawami fizjologii oraz wymogami estetycznymi to sztuka niełatwa, aczkolwiek niezbędna w wielu zawodach (śpiewacy, aktorzy, spikerzy, politycy, wykładowcy i nauczyciele).
Głos to jedno z najważniejszych narzędzi komunikacyjnych człowieka, a jego zaburzenia mogą niekorzystnie wpłynąć na wiele obszarów aktywności człowieka, obniżając jakość życia, nie tylko tego zawodowego.
– Głos to narzędzie pracy, ale również istotny element osobowości każdego z nas i sposób na wyrażanie emocji. Zaburzenia głosu mogą pogarszać jakość życia, zdolność komunikacji oraz negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne – podkreśla prof. Henryk Skarżyński.
Przestrzegaj kilku prostych zasad:
• nawodnienie
Pij
dużo wody. Nawodnienie pomaga utrzymać odpowiednią wilgotność
strun głosowych, co jest kluczowe dla ich zdrowia.
• unikaj
nadmiernego hałasu
Pracując
w hałaśliwych środowiskach lub podczas imprez, staraj się nie
podnosić głosu. Krzyk może prowadzić do przeciążenia strun
głosowych.
• odpoczynek
dla głosu
Regularne
dawanie odpoczynku swojemu głosowi pomaga zapobiegać przeciążeniu
i uszkodzeniom.
• prawidłowa
technika mówienia i śpiewania
Pracuj
z logopedą lub trenerem głosu, aby nauczyć się technik, które
pozwalają korzystać z głosu w sposób zdrowy i efektywny.
• zdrowa
dieta
Unikaj
jedzenia, które może podrażniać gardło, jak bardzo kwaśne,
pikantne czy gorące potrawy. Refluks żołądkowo-przełykowy może
również wpływać na stan strun głosowych.
Symptomy, które powinny zaniepokoić
Problemy z głosem, takie jak chrypka czy przewlekłe zmęczenie głosowe, mogą być pierwszym sygnałem poważniejszych schorzeń.
– Istnieje wiele czynników, które mogą powodować zaburzenia w emisji głosu i zmieniać jego brzmienie. Są to m.in. stres, siedzący tryb życia, przekrzykiwanie hałasu, który towarzyszy nam od rana do wieczora. Bardzo często mówimy, nie zastanawiając się nad tym, w jaki sposób wydobywa się głos. Tymczasem narząd głosotwórczy to wyjątkowo czuły instrument w ludzkim organizmie. Wiele osób, w szczególności profesjonalistów pracujących głosem na co dzień wymaga terapii, która wspiera ich, aby mogli w odpowiedni sposób zadbać o głos i korzystać z niego we właściwy sposób – wyjaśnia prof. Henryk Skarżyński.
Przede wszystkim zwróć uwagę na następujące objawy:
• chroniczna
chrypka
Jeśli
chrypka utrzymuje się dłużej niż dwie tygodnie, koniecznie
skonsultuj się z lekarzem.
• trudności
w połykaniu
Problemy
z połykaniem mogą wskazywać na schorzenia gardła lub krtani.
• zmiana
tonu głosu
Nagła
zmiana barwy głosu, która nie jest związana z przeziębieniem,
może być sygnałem poważniejszych problemów.
• zmęczenie
głosu
Jeśli
czujesz zmęczenie podczas mówienia lub śpiewania, może to
oznaczać przeciążenie strun głosowych.
• ból
gardła lub krtani
Ból
podczas mówienia nie jest normalnym stanem i wymaga konsultacji
lekarskiej.
– Obecnie mamy dostęp do wielu terapii, które przywracają właściwe napięcie w obrębie traktu głosowego. Bardzo ważne jest jednak uświadomienie tego pacjentowi, a także zbudowanie z nim porozumienia i zaufania. O wynikach terapii decyduje jeszcze jeden ważny element – kontrola słuchowa. Bez tych wszystkich czynników terapia nie będzie skuteczna – mówi prof. Henryk Skarżyński.
Światowy Dzień Głosu został ustanowiony na 16 kwietnia każdego roku wraz z głównych celami, jakimi są zwiększenie świadomości społecznej na temat znaczenia głosu i zachowania czujności na problemy głosowe.
Obchody rozpoczęły się w Brazylii w 1999 roku jako Narodowy Dzień Głosu Brazylii. Był to wynik mieszanej inicjatywy lekarzy, logopedów i nauczycieli śpiewu, którzy należeli do dawnego stowarzyszenia „Sociedade Brasileira de Laringologia e Voz – SBLV” (Brazylijskie Towarzystwo Laryngologii i Głosu), pod przewodnictwem dr Nedio Steffena. W ślad za tą brazylijską inicjatywą poszły inne kraje, takie jak Argentyna i Portugalia, a Narodowy Dzień Głosu Brazylii stał się Międzynarodowym Dniem Głosu. W Stanach Zjednoczonych Amerykańska Akademia Otolaryngologii – Chirurgii Głowy i Szyi oficjalnie uznała to święto w 2002 roku i w tym samym roku wydarzenie otrzymało nazwę „Światowego Dnia Głosu”.
Światowy Dzień Głosu to okazja nie tylko do przypomnienia o konieczności dbania o narząd głosu, ale także okazja do świętowania unikalności każdego z nas – głos każdego człowieka jest niepowtarzalny, podobnie jak linie papilarne.
