Las to apteka dla zdrowia i kreatywny plac zabaw dla dzieci. Las to miejsce, które możesz zwiedzać, jak muzeum, możesz spacerować, biegać i po prostu być.
Możesz też, i do tego cię zachęcam, zanurzyć się w lesie wszystkimi zmysłami, całym ciałem, jak w kojącej wodzie. Stać się na chwilę jednością z otaczającym cię światem przyrody. Takie zanurzenie wszystkimi zmysłami w atmosferze lasu nazywamy kąpielami leśnymi, które w Japonii znane są jako shinrin – yoku.
Czym jest atmosfera lasu?
To substancje o szczególnych, zdrowotnych właściwościach, mikroorganizmy i produkty organiczne (fitoncydy, bioaerozol, olejki eteryczne, bakterie glebowe), którymi nasycone jest leśne powietrze. To nasłonecznienie, barwy i kształty łagodne dla naszych oczu. To także dźwięki, faktury i bliskie sercu krajobrazy.
Wszystko to sprawia, że możesz się odprężyć, poprawić swoje samopoczucie, wesprzeć organizm w walce z chorobami. Liczne badania dowodzą, iż przebywanie w lesie redukuje stres, obniża ciśnienie, obniża poziom cukru, pobudza układ immunologiczny, poprawia jakość i długość snu, wpływa na zdolności poznawcze, w tym uwagę, koncentrację i pamięć. W czasie nasilonego stresu – relaksuje, obniża poziom niepokoju, przygnębienia, gniewu.
Jak to zrobić, by w pełni wykorzystać zdrowotne walory lasu?
Możesz wybrać się na spotkanie z przewodnikiem kąpieli leśnych, który pomoże ci stopniowo, z uwagą otworzyć zmysły z wykorzystaniem sprawdzonych metod i technik, z którymi krok po kroku przejdziesz każdy ważny etap kąpieli leśnej bez potrzeby kontroli czasu i miejsca. Możesz też zrobić to samodzielnie wykorzystując swoje zasoby, przygotowując się do uważnego bycia w lesie dzięki dostępnym na rynku książkom, poradnikom czy artykułom.
Możesz zrobić to w samotności, realizując potrzebę bycia sam na sam z lasem, możesz zabrać całą rodzinę i zapraszając ją do różnych leśnych aktywności, zadbać, by doświadczali jej słuchem, smakiem, węchem, dotykiem, wzrokiem. Warto wykorzystać opracowywane przez przewodników kąpieli leśnych tzw. „zaproszenia”, ćwiczenia medytacyjno-uważnościowe, ćwiczenia oddechowe, relaksacyjne.
Najprościej – po prostu pobądź w lesie. Znajdź miejsce, które będzie do ciebie przemawiać, spodoba ci się w jakiś spontaniczny sposób i zatrzymaj się tam na dłużej. Usiądź, połóż się i po prostu bądź. Nie zerkaj do komórki. Obserwuj otaczającą cię przyrodę, dotykaj, wąchaj, badaj faktury, wsłuchuj się w leśne odgłosy. Nie spiesz się. Możesz właściwie robić cokolwiek – medytuj, czytaj, leniuchuj.
Według profesora Qing Li, eksperta w dziedzinie medycyny leśnej, dobrze być w lesie dwa, trzy dni w miesiącu po około cztery godziny. Takie bycie w atmosferze lasu pozwala zwiększyć w organizmie liczbę komórek wspierających nasz układ immunologiczny. Ale każda, nawet krótka chwila w lesie ma wspaniały wpływ na nasze samopoczucie.
Jak się przygotować do kąpieli leśnej?
Jak do spaceru w lesie z możliwością bliższego kontaktu z naturą, bo może zechcesz usiąść, oprzeć się o drzewo, pogrzebać w ściółce, zebrać liście, zbudować chatkę z gałęzi, powąchać leśnych kwiatów, grzybów, sprawdzić wilgotność mchu, chropowatość kory.
Zadbaj o telefoniczny kontakt z bliskimi, wygodny ubiór oraz repelenty [środki odstraszające – red.] – takie, które nie zaburzą zmysłu powonienia. Zabierz coś do picia, matę do siedzenia. I poddaj się atmosferze lasu, pozwól na rozkwit biologicznej potrzebie kontaktu z przyrodą.
Dr Qing Li w książce „Shinrin – Yoku. Sztuka i teoria kąpieli leśnych” przypomina, że stanowimy element świata przyrody, a jego rytm wyznacza rytm naszego życia. Kiedy jesteśmy w lesie i doświadczamy go zmysłami, dostrajamy się do cyklu natury. A kiedy osiągniemy harmonię z przyrodą zaczyna się proces zdrowienia. Nie da się więc zrobić kąpieli leśnej w pośpiechu.
Dzieci w lesie
Możesz być kreatywny, zadaniowy i zechcesz przemyśleć każdą chwilę pod kątem terapii, edukacji, ale… Zapewnij dziecku bezpieczeństwo związane z zagrożeniami ze strony owadów, komfort termiczny i wygodne ubranie, a potem wystarczy nie przeszkadzać.
Naturalna ciekawość, kreatywność, potrzeba eksploracji terenu, przygody, ruchu i eksperymentowania na tak wielkim i pełnym możliwości placu zabaw, jakim jest las, same poprowadzą dziecko. Pozwól na dotykanie, nie tylko opuszkami palców, wąchanie, zbieranie, budowanie, rzucanie, rysowanie, wspinanie, skakanie, brudzenie, kopanie w ziemi.
Bądź czujny, uważny, ale nie ingeruj, jeśli nie zagraża to zdrowiu dziecka i nie narusza leśnego ekosystemu. Weź przykład z dziecka, wejdź w jego świat wyobraźni. Odkryjesz wtedy to cudowne uczucie połączenia z naturą, powrotu do domu.
Różnorodność bodźców sensorycznych z całą pewnością wspiera wszechstronny rozwój fizyczny, poznawczy i emocjonalny dziecka, nie każde dziecko jednak traktuje las jako przyjazne miejsce, może bodźców będzie za dużo lub nie będą takie, jakich potrzebuje twoje dziecko. Jeśli jednak chcesz by las wspierał dziecko w rewalidacji zaburzonych funkcji, na przykład w integracji sensorycznej, terapii lęków, terapii ręki, rehabilitacji – skonsultuj się z terapeutą, on podpowie ci jak można wykorzystać leśną przestrzeń.
Osoby z niepełnosprawnością – zaufaj intuicji
Zasada jest jedna – bezpieczeństwo i komfort. Jeśli jesteś w stanie zapewnić te dwie rzeczy, zacznij korzystać z lasu tak, jak intuicja ci podpowiada. Nie czekaj na „zielone recepty”, które są standardem w wielu krajach. Korzystając z bogactw leśnych zasobów pobądź w nim uważnie, pozwól sobie na kontemplacje krajobrazu, zachwyt nad pięknem otaczającej cię przyrody oraz wdzięczność, że możesz być w niej, że jesteś jej piękną częścią.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej, polecam zajrzeć do tych źródeł:
- „Uzdrawiająca moc lasu” Clemens G. Arvay
- „Kąpiele leśne. Jak czerpać zdrowie z natury” Amos Clifford
- „Shinrin – yoku. Sztuka i teoria kąpieli leśnych” Dr Qing Li
- „Sekretne życie drzew” Peter Wohlleben (zajrzyj na jego stronę FB)
- „Lasoterpia” Katarzyna Simonienko (i jej strona forest-therapy.pl)
- „Zabawa w uważność” Susan Kaiser Greenland
- foresttherapyinstitute.com – tu znajdziesz kontakt do certyfikowanych przewodników kąpieli leśnych Forest Therapy Institute na całym świecie
- lesnezanurzenie.pl – kontakt do lokalnego przewodnika kąpieli leśnych w województwie warmińsko-mazurskim.
MARZENA ŻACHOWSKA – certyfikowana przewodniczka kąpieli leśnych Forest Therapy Institute, prowadząca działalność w ramach Leśnego Zanurzenia, pedagożka specjalna, nauczycielka biologii i przyrody, specjalistka kynoterapii, na co dzień pracująca w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 2 im. Janusza Korczaka w Elblągu.
