Na całym świecie co dziesiąte dziecko z niepełnosprawnościami nie ma zaspokojonych potrzeb w wielu sferach życia. Dostęp do opieki medycznej, edukacji czy ochrony jest wyzwaniem.
Jak podaje raport UNICEF, liczba dzieci z niepełnosprawnościami szacowana jest na prawie 240 milionów. Dzieci te są w gorszej sytuacji w porównaniu z dziećmi pełnosprawnymi biorąc pod uwagę większość wskaźników określających dobrostan dziecka.
Ten raport potwierdza naszą dotychczasową wiedzę: dzieci z niepełnosprawnościami mierzą się z wieloma złożonymi wyzwaniami w realizacji swoich praw, powiedziała Dyrektor Generalna UNICEF, Henrietta Fore. Od ograniczonego dostępu do edukacji po nieczytanie książek w domu – dzieci z niepełnosprawnościami są rzadziej uwzględniane lub słyszane niemal pod każdym względem. Zbyt często są po prostu pozostawiane w tyle.
Raport uwzględnia międzynarodowo porównywalne dane z 42 krajów. Obejmuje ponad 60 wskaźników dobrostanu dziecka – od odżywiania, zdrowia, i edukacji, po dostęp do wody i urządzeń sanitarnych, ochronę przed przemocą i wykorzystaniem. Wskaźniki zostały podzielone według rodzaju i stopnia trudności natury funkcjonalnej, płci dziecka, statusu ekonomicznego i kraju. Raport wskazuje na przeszkody, które utrudniają dzieciom z niepełnosprawnościami pełne uczestnictwo w życiu swoich społeczności oraz wyjaśnia, w jaki sposób przekłada się to na negatywne skutki zdrowotne i społeczne.
W porównaniu z dziećmi pełnosprawnymi, u dzieci z niepełnosprawnościami obserwuje się:
- 24% mniejsze szanse na otrzymanie wczesnej rehabilitacji i opieki;
- 42% mniejsze szanse na zdobycie podstawowych umiejętności czytania i liczenia;
- 25% większe ryzyko zaburzeń przyrostu masy ciała i o 34% wyższe ryzyko zahamowania wzrostu;
- 53% większe prawdopodobieństwo posiadania objawów infekcji dróg oddechowych;
- 49% większe prawdopodobieństwo, że nigdy nie uczęszczały do szkoły;
- 51% większe prawdopodobieństwo, że czują się nieszczęśliwe;
- 41% większe prawdopodobieństwo, że czują się dyskryminowane;
- 32% większe prawdopodobieństwo, że doświadczyły dotkliwej kary cielesnej.
Doświadczenie niepełnosprawności jest jednak bardzo zróżnicowane. Autorzy raportu wyjaśniają, że spektrum zagrożeń i ich skutków dla dzieci z niepełnosprawnościami zależy od rodzaju niepełnosprawności, miejsca zamieszkania dziecka oraz usług, do jakich ma ono dostęp. Dlatego ogromne znaczenie ma opracowanie ukierunkowanych rozwiązań w celu rozpoznania i wyeliminowania nierówności.
Raport analizuje dostęp do edukacji, jako jeden z wiodących tematów. Mimo powszechnej zgody, co do znaczenia edukacji, dzieci z niepełnosprawnościami wciąż pozostają w tyle. Raport wskazuje, że dzieci, które mają trudności w komunikowaniu się i dbaniu o siebie, są najbardziej narażone na wypadnięcie z systemu edukacji. Najczęściej do szkoły nie chodzą też dzieci posiadające co najmniej dwa rodzaje niepełnosprawności. Jeśli wziąć pod uwagę stopień niepełnosprawności, to dysproporcje stają się jeszcze bardziej znaczące.
– Edukacja bez dyskryminacji nie może być postrzegana jako luksus. Zbyt długo dzieci z niepełnosprawnościami były wykluczane ze społeczeństwa. Żadne dziecko nie powinno być w ten sposób traktowane. Moje doświadczenia jako kobiety z niepełnosprawnością, potwierdzają to przekonanie – mówi 20-letnia Maria Alexandrowa, młoda aktywistka na rzecz edukacji włączającej z Bułgarii. – Żadne dziecko, szczególnie najbardziej narażone na skrzywdzenie, nie powinno samotnie walczyć o swoje podstawowe prawa. Potrzebujemy rządów państw, interesariuszy i organizacji pozarządowych w celu zapewnienia dzieciom z niepełnosprawnościami równego dostępu do edukacji.
UNICEF współpracuje z partnerami na poziomie globalnym i lokalnym, aby chronić prawa dzieci z niepełnosprawnościami. – Wszystkie dzieci, również dzieci z niepełnosprawnościami, mają prawo głosu w sprawach mających wpływ na ich życie. Dzieci mają prawo do realizowania własnego potencjału i domagania się realizacji praw – zaznacza organizacja. UNICEF apeluje do rządów państw o:
- Zapewnienie równych szans dzieciom z niepełnosprawnościami. Rządy muszą współpracować z osobami z niepełnosprawnościami w celu wyeliminowania przeszkód fizycznych, komunikacyjnych i związanych z ludzkimi postawami. Bariery te utrudniają osobom z niepełnosprawnościami m.in. aktywność społeczną. Konieczne jest również zapewnienie rejestracji urodzeń, integracyjnych usług zdrowotnych i żywieniowych, dostęp do wody, edukacji oraz technologii wspomagających. Rządy muszą również pracować nad wyeliminowaniem uprzedzeń i dyskryminacji w społeczeństwach.
- Konsultacje z osobami z niepełnosprawnościami. Przy zapewnianiu dostępu do usług i odpowiedniej jakości edukacji, pod uwagę należy wziąć pełne spektrum niepełnosprawności oraz konkretne potrzeby dzieci i ich rodzin. Odpowiednia opieka, polityka przyjazna rodzinie, wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego oraz ochrona przed zaniedbaniem są kluczowe.
Nowe międzynarodowe dane dotyczące liczby dzieci z niepełnosprawnościami są wyższe niż poprzednie szacunki. Opierają się one na bardziej dogłębnym i wszechstronnym rozumieniu niepełnosprawności, które uwzględnia trudności w kilku dziedzinach funkcjonowania oraz objawy lęku i depresji.
– Wykluczenie społeczne jest często konsekwencją bycia niewidzialnym – zaznacza Henrietta Fore. – Przez lata nie mieliśmy wiarygodnych danych na temat liczby dzieci z niepełnosprawnościami. Jeśli nie liczymy tych dzieci, to również nie uwzględniamy ich w naszych decyzjach, odbierając im możliwość osiągnięcia pełnego potencjału. To musi się zmienić.
