Pionierem kształcenia integracyjnego, w którym istnieje możliwość wspólnego kształcenia dzieci autystycznych z dziećmi zdrowymi, jest Szkoła Podstawowa nr 31 im. gen. Józefa Hallera w Toruniu. To właśnie w tej placówce 14 kwietnia odbyła się VI Ogólnopolska Konferencja Oświatowa pt. „Projekt autyzm – zauważ, wesprzyj…”.
Kwiecień uznawany jest za czas, w którym w sposób szczególny szerzy się wiedzę na temat autyzmu. 2 kwietnia ustanowiony przez ONZ jako Światowy Dzień Świadomości Autyzmu rozpoczyna okres kampanii, akcji społecznych, marszów na niebiesko, lekcji wychowawczych, konkursów na plakat itd. Warto wiedzieć, że kolor niebieski symbolicznie przyjęło się za kolor autyzmu.
W Szkole Podstawowej nr 31 w Toruniu od 1 września 2007 r. decyzją ówczesnej dyrektor Wandy Antonowicz funkcjonują oddziały integracyjne. Nieco wcześniej, we wrześniu 2006 r. do oddziału zerowego placówki trafiła pewna dziewczynka – Zuzanna. Sprawiała trudności, była bardzo kłopotliwa, zamykała się w sobie. Od tamtego czasu minęło wiele lat, ale to właśnie przypadek tej dziewczynki sprawił, że rozpoczęto odpowiedzialną, skoordynowaną interwencję terapeutyczną w szkole oraz proces edukacji autyzmu.
Realizacja modelu kształcenia integracyjnego wymaga upowszechniania, w związku z tym szkoła organizuje konferencje oświatowe, które są spotkaniem środowisk, starających się zrobić jak najwięcej, aby życie dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu uczynić szczęśliwszym, lepszym, a ich edukację i terapię skuteczną oraz efektywną.
W konferencji udział wzięli przedstawiciele poradni, placówek oświatowych, kulturalnych, związków zawodowych oraz rodzice uczniów autystycznych. Prezydenta Torunia Michała Zaleskiego reprezentowały dyrektor Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Torunia Anna Łukaszewska i dyrektor Wydziału Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Miasta Torunia Małgorzata Skibicka. Obecne były także m.in. kujawsko-pomorska wicekurator oświaty Maria Mazurkiewicz oraz dyrektor Departamentu Spraw Społecznych Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu Krystyna Żejmo-Wysocka.
Szczególną atrakcją był spektakl pt. „Brzydkie kaczątko” przygotowany przez Szkolny Teatrzyk Integracyjny. Po uroczystym otwarciu konferencji przez dyrektora Szkoły Podstawowej nr 31 Annę Barwik odbył się pokaz multimedialny „Z życia SP 31”. Następnie wykład pt. „Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży” wygłosiła dr Katarzyna Wojciechowska – specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży, seksuolog i psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, wykładowca UMK w Toruniu.
Po niej na temat funkcjonalnej edukacji będącej podstawą godnego życia dziecka ze spektrum autyzmu mówiła Marta Sierocka-Rogala – logopeda, pedagog, analityk zachowania i superwizor BCBA, dyrektor merytoryczny i programowy Fundacji SCOLAR, wykładowca akademicki z Warszawy. Konferencję zakończył wykład pt. „Wspieranie samodzielności w mieszkaniu treningowym” wygłoszony przez Martę Młynarczyk – prezesa i koordynatorkę projektów Fundacji na Rzecz Osób Niepełnosprawnych ARKADIA w Toruniu.
Warto podkrerślić, że u źródeł genezy kształcenia integracyjnego w toruńskiej SP nr 31 legły trzy ważne pytania: jak bez rewolucji usprawnić pracę szkoły, do której zapisały się dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, jakie procedury terapeutyczne wybrać, a także jak skutecznie i efektywnie prowadzić proces edukacji i terapii?
Kadra szkoły znalazła odpowiedź na wszystkie te pytania. Było nią stworzenie modelu kształcenia integracyjnego dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W swojej koncepcji sięgnęła do najnowocześniejszych metod terapii i edukacji, nawiązała kontakty z pracownikami uniwersytetów i specjalistami poradni. Obecnie w klasach integracyjnych pracuje nauczyciel wiodący wraz z nauczycielem wspomagającym, a w klasach 0-III również pomoc pedagogiczna, czyli osoba, która dodatkowo wspiera proces dydaktyczno-terapeutyczny. Wszyscy nauczyciele nauczający w klasach integracyjnych posiadają przygotowanie do pracy z dziećmi autystycznymi.
W ramach możliwości organizacyjnych szkoły, stopniowo zwiększała się liczba oddziałów i dzisiaj są one obecne w każdym roczniku. Jeszcze 16 lat temu na liście uczniów SP nr 31 znajdowało się 8 dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Uczęszczały one do czterech oddziałów integracyjnych i prowadziło ich czworo nauczycieli wspomagających. Dziś jest tych dzieci około 60 w kilkunastu oddziałach, do kilkunastu zwiększyła się też liczba nauczycieli wspomagających. Te panie to prawdziwe przyjaciółki dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu, wspierają rozwój tych dzieci, obserwują ich dojrzewanie i starają się pomóc za wszelką cenę.
W klasie integracyjnej realizowany jest taki sam program nauczania szkoły masowej, jak w innych równoległych klasach. W przypadku dzieci autystycznych realizowane treści są dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia. Zgodnie z potrzebami organizowane są obserwacje diagnozujące z udziałem dyrekcji oraz rodzica, podczas których omawiane są postępy ucznia.
W funkcjonowaniu klasy integracyjnej ważna jest wspólna nauka i zabawa, która kształtuje u dzieci zdrowych wrażliwość na potrzeby ich niepełnosprawnych rówieśników, uczy umiejętności akceptacji innych i niesienia pomocy w różnych sytuacjach. Wszelkie wartości, jakie wpoimy naszym dzieciom od najmłodszych lat, z pewnością zaowocują w przyszłości.
Marcin Pryka / UM Toruń
