Europejska Karta Praw Pacjenta jako dokument społeczny wypracowany przez organizacje pacjentów jest znany od ponad dwóch dekad. Polska w czasie prezydencji w Radzie Unii Europejskiej zainicjowała konsultacje w sprawie zmiany tego dokumentu w obowiązujący w całej Wspólnocie akt prawny – wskazał Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta, który wspólnie z Ministerstwem Zdrowia prowadzi prace w tej sprawie. Konsultacje europejskie odbywają się na X Kongresie Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach.
Jak przypomniał Bartłomiej Chmielowiec, funkcjonujący w obiegu dokument społeczny zawiera kluczowe prawa z perspektywy pacjentów, odnosi się do równego dostępu do świadczeń, jakości i bezpieczeństwa, prawa do informacji, wyboru i wyrażania zgody. Mówi też o prawie do godności i prywatności, a także prawie do składania zażaleń i otrzymania rekompensaty za doznane szkody.
– Dokument ten był wielokrotnie dyskutowany w kontekście legislacji Unii Europejskiej, zyskując poparcie m.in. Parlamentu Europejskiego. Nie został jednak nigdy oficjalnie przyjęty ani w formie zaproponowanej przez organizacje pacjentów, ani w żadnej innej – wskazał Rzecznik Praw Pacjenta.
– Mamy dziś niepowtarzalną okazję w ramach polskiej prezydencji w UE rozpocząć dyskusję w oparciu o doświadczenia, analizy i konsultacje, które dają nam bardzo dobre podstawy do wspólnego wypracowania Europejskiej Karty Praw Pacjenta jako europejskiego aktu prawnego – zaznaczył Bartłomiej Chmielowiec.
Podkreślił, że zarówno znany w przestrzeni organizacji pacjentów dokument społeczny, jak i polska ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta będą w tym zadaniu bardzo pomocne.
– Chcemy ideę wnieść na forum Unii Europejskiej, aby zrobić kluczowy krok w kierunku przyjęcia Karty – dodał Rzecznik Praw Pacjenta.
Jak zaznaczył Jarosław Fiks, dyrektor generalny w biurze Rzecznika Praw Pacjenta, działania w tym obszarze prowadzone są już od kilku miesięcy.
– Z inicjatywy Rzecznika Praw Pacjenta i Ministerstwa Zdrowia podczas katowickiego Kongresu Wyzwań Zdrowotnych odbył się okrągły stół, przy którym dyskutowali przedstawiciele dwudziestu organizacji pacjenckich z piętnastu krajów UE – powiedział.
Dodał, że podczas tego spotkania zaprezentowana została polska perspektywa oraz diagnoza na cywilizacyjne wyzwania zdrowotne i na ochronę praw pacjenta w całej Europie.
– Nasze polskie regulacje, które pozwoliły nam odnieść pewne sukcesy – przy całej skali wyzwań i spraw do poprawy – dają nam mocny tytuł do poszukiwania wspólnie w Europie kamieni milowych w budowie sprawnego, bezpiecznego i przyjaznego systemu ochrony zdrowia – ocenił Jarosław Fiks.
Katarzyna Kacperczyk, wiceminister zdrowia, zwróciła uwagę, że choć formalnie polska prezydencja zaczęła się ponad dwa miesiące temu, przygotowania do niej trwały już od roku.
– W tym czasie zdefiniowaliśmy nasze priorytety, wśród których znalazło się zdrowie. A w tym obszarze, w centrum naszych działań, inicjatyw i programów stawiamy pacjenta – jego dobro i bezpieczeństwo – wskazała.
Jak podkreśliła, zdrowie stało się szerszym elementem strategii państwa, suwerenności i bezpieczeństwa.
– Musimy stworzyć dobrze zorganizowany system opieki zdrowotnej na czas kryzysów, a w centrum naszej uwagi i celem nadrzędnym musi być dobro i bezpieczeństwo pacjenta – powiedziała wiceminister Kacperczyk.
Dodała, że w czasie polskiej prezydencji, poprzez także inicjatywę przyjęcia Europejskiej Karty Praw Pacjenta, ten temat nabiera nowego wymiaru, a konstruktywna dyskusja prowadząca do konkluzji i konkretnych rozwiązań prawnych na poziomie całej Wspólnoty pozostanie na agendzie obecnej i kolejnych prezydencji.
Według Mariano Votty, dyrektora Active Citizenship Network z Włoch i promotora Europejskiej Karty Praw Pacjenta, nadszedł właściwy czas, aby wzmocnić ochronę zdrowia wszystkich obywateli Europy, wdrażając na poziomie europejskim do porządku prawnego zasady zawarte w Karcie.
– To jest społeczna inicjatywa przekrojowa, wychodząca od rzeczywistych niezaspokojonych potrzeb bezpieczeństwa, które my jako obywatele i organizacja pacjentów przez lata zbieraliśmy. Chcemy rozwiązać te problemy i wzmocnić pozycję pacjentów w systemach ochrony zdrowia. Oczywiście, musimy je nieco zaktualizować, bo świat się na naszych oczach zmienia, zmieniają się zagrożenia i oczekiwania pacjentów – zauważył ekspert.
Dyrektor Votta zwrócił uwagę na zbyt małe dotychczas zaangażowanie instytucji europejskich w celu lepszej ochrony kondycji obywateli pod kątem zdrowia. Dodał, że liczy na odpowiednią refleksję. Pogratulował też Polsce w imieniu Active Citizenship Network tego, że wprowadziła do europejskiej agendy politycznej temat praw pacjentów.
Włoskiemu ekspertowi wtórował Stephen A. McMahon, szef Irish Patients Association, który podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach zwrócił uwagę, że poszczególne kraje członkowskie UE stosują różne rozwiązania dotyczące polepszenia systemu opieki zdrowotnej, zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów, podniesienia kompetencji lekarzy, a także inwestycji w służbę zdrowia.
Dodał, że to wszystko ma wpływ nie tylko na obywateli tych państw, ale także na ich funkcjonowanie na poziomie europejskim w ramach prawa swobodnego przemieszczania się.
– Oczywiście przed nami jest wiele wyzwań, żeby zaimplementować do wspólnotowego prawa Kartę Praw Pacjenta. I jeśli skupimy się na ich rozwiązaniu, będzie to miało ogromny i pozytywny wpływ na jakość opieki zdrowotnej w całej Europie, ułatwiając z jednej strony zarządzanie systemem, z drugiej poprawiając komfort i bezpieczeństwo pacjentów – ocenił Stephen A. McMahon.
O znaczeniu współpracy transgranicznej na poziomie europejskim, służącej poprawie bezpieczeństwu pacjentów, mówiła również w Katowicach Jasna Karačić, szefowa chorwackiej organizacji praw pacjentów (Croatian Association for Patients’ Rights).
Przypomniała, że ostatnia prezydencja jej kraju w Radzie UE przypadła na czas początku pandemii w 2020 roku, co było wyzwaniem nie tylko zdrowotnym, ale i organizacyjnym.
– Był to czas zarządzania kryzysowego na najwyższym poziomie, konieczne było szybkie podejmowanie decyzji, a prezydencja, którą wtedy mieliśmy, musiała zapewnić skoordynowane reakcje między państwami członkowskimi, polegając na danych w czasie rzeczywistym – wskazała.
Dodała, że w tamtym czasie znaczenie solidarności, od dystrybucji sprzętu medycznego po protokoły leczenia, było nieprawdopodobne.
– W covidzie powstała dyplomacja zdrowotna, która wtedy dała radę i dziś możemy ją wykorzystać do dalszej współpracy w celu poprawy jakości leczenia i bezpieczeństwa pacjentów na poziomie europejskim – powiedziała Jasna Karačić.
Zwróciła też uwagę, że wykorzystanie cyfryzacji, edukacja, współpraca z organizacjami pozarządowymi i dyplomacja zdrowotna są kluczem do poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego Europejczyków.
Kwestię edukacji i współpracy z pacjentem podniósł w dyskusji podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych prof. Jacek Jassem, prezydent Polskiej Ligi Walki z Rakiem.
Przypomniał, że nowotwory są drugą przyczyną zgonów w Polsce.
– My opracowaliśmy Europejski Kodeks Opieki Onkologicznej (EKOO), który definiuje 10 kluczowych praw pacjenta, określając, czego pacjent może oczekiwać od systemu opieki zdrowotnej w zakresie wyników leczenia i jakości życia na każdym etapie choroby – od rozpoznania poprzez leczenie, aż do jego zakończenia – mówił.
Dodał, że Kodeks, któremu patronuje Rzecznik Praw Pacjenta, jest przewodnikiem dla pacjentów, dla lekarzy, a także decydentów.
Zdaniem profesora Jassema, jeśli pacjent ma lepszą opiekę, czuje się bezpieczniej i lepiej współpracuje w lekarzem, to przekłada się na lepsze wyniki leczenia.
– Tu mamy klasyczną sytuację win-win, gdzie korzyści odnosi nie tylko pacjent, ale i system z budżetem na czele – podkreślił.
Kongres Wyzwań Zdrowotnych (HCC), który odbył się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach, jest wiodącym wydarzeniem, integrującym środowisko związane z ochroną zdrowia. Tegorocznej, 10. edycji kongresu pod hasłem „Zdrowie. Bezpieczeństwo. Prawo. Przyszłość”, towarzyszyła inicjatywa europejskich konsultacji, zorganizowanych w ramach polskiej prezydencji w UE przez Rzecznika Praw Pacjenta i Ministerstwo Zdrowia.
PAP MediaRoom
