Pozornie niewidoczne, początkowo ignorowane lub mylnie interpretowane, jako skutek nadmiernego stresu czy przeciążenia pracą, skutki zachowań mobbigowych w miejscu pracy odnoszą się, w powszechnym mniemaniu, głównie do pracownika, rzadziej do grupy pracowników, którzy są poddawani tego typu praktykom. Byłoby jednak zbyt dużym uproszczeniem, gdyby opis skutków mobbingu ograniczyć tylko do efektu, jaki wywiera on na jednostce.
Skutki mobbingu ponoszą jego świadkowie, instutucja w której mobbing ma miejsce, a także społeczeństwo, czyli my wszyscy. Zaznaczyć należy tutaj, iż efekty mobbingu są zawsze negatywne – w przeciwieństwie np. do konfliktu, gdzie teoretycznie są możliwe również efekty pozytywne dla obydwu zaangażowanych stron.
Skutki mobbingu dla ofiary
Można zaryzykować stwierdzenie, iż przemoc psychiczna w pracy działa destrukcyjnie właściwie na wszystkie sfery życia człowieka:
Zdrowie jednostki
W wyniku doświadczania mobbigu występują objawy stresu psychologicznego (lęk, niepokój, napięcie, dolegliwości psychosomatyczne), objawy charakterystyczne dla mobbingu np. obniżenie poczucia własnej wartości i wiary w siebie, nieufność, utrata poczucia sensu pracy itp., a w przypadku szczególnie silnego mobbingu mogą to być objawy zbliżone do stresu potraumatycznego (PTSD), niekiedy nawet mobbing może prowadzić do samobójstwa.
Funkcjonowanie zawodowe, społeczne oraz byt ekonomiczny człowieka
Osoba mobbingowana traci dotychczasowe kontakty i pozycję zawodową. Zachwianiu ulega jej poczucie własnej tożsamości, związane z pełnioną rolą zawodową i relacjami społecznymi. Utrata pracy w wyniku mobbingu nie tylko łączy się z utratą środków utrzymania, ale również z utrudnionym odbudowaniem utraconych więzi zawodowych i powrotem do pracy.
Życie rodzinne
Stres i napięcia w pracy przenoszone są na relacje z najbliższymi osobami, co może powodować wzrost niepokoju, napięcia w relacjach rodzinnych.
Skutki dla przedsiębiorstwa
Instytucja, w której ma miejsce psychiczne dręczenie pracownika, również ponosi koszty tego zjawiska. Należą do nich między innymi: pogorszenie klimatu społecznego w pracy, obniżenie motywacji i wydajności pracy, obniżenie kreatywności, zaangażowania i przywiązania personelu do organizacji, zwiększone ryzyko wypadków, wyższa absencja i fluktuacja kadr, pogorszenie zewnętrznego i wewnętrznego wizerunku firmy i zachwianie jej wiarygodności.
Skutki dla społeczeństwa
Są to skutki wymierne jak i niewymierne, do których należą: wzrost bezrobocia, niezadowolenia społecznego i agresji, koszty świadczeń socjalnych, koszty wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, w szerszym ujęciu natomiast – mobbing prowadzi do pogorszenia rezultatów gospodarczych i negatywnego wpływu na rozwój ekonomiczny kraju i jego konkurencjność.
Czy można coś zrobić, aby zapobiec mobbingowi, aby nie dopuścić do psychicznego, zawodowego i społecznego unicestwienia pracownika, aby uchronić firmę przed nieszczącym wpływem patologicznych relacji międzyludzkich w pracy? O tym – w następnym artykule.
Bibliografia:
Bechowska-Gebhardt, A., Stalewski, T. (2004). Mobbing. Patologia zarządzania personelem. Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Difin.
Kłos, B. (2002). Mobbing. Kancelaria Sejmu, Biuro Studiów i Ekspertyz.
Kmiecik-Baran, K. (2004). Mobbing – zagrożenie współczesnego miejsca pracy. Gdańsk: Pomorski Instytut Demokratyczny.
Kmiecik-Baran, K., Cieślak, W. (2001). Bez zgody na przemoc – w szkole i pracy. Gdańsk: Instytut Promocji Nauczycieli „Solidarność”.
NAJLEPSZE LEKARSTWO NA MOBBING W PRACY – ZAPOBIEGANIE
Zapobieganie i przeciwdziałanie mobbingowi w pracy to zadania, których podejmuje się coraz więcej pracodawców. Dzięki właściwemu rozpoznaniu czynników sprzyjających pojawieniu się psychicznej przemocy w pracy można jej zapobiegać.
Działania zapobiegawcze,
które mogą podejmować pracodawcy to między innymi:
zapewnienie odpowiedniej organizacji pracy umożliwiającej niezakłócony przepływ informacji wewnątrz firmy,
jasne określanie zadań i czynności zawodowych, jasne zasady zatrudniania, awansowania, oceniania, nagradzania pracowników,
tworzenie klimatu sprzyjającego bardziej współpracy niż wzajemnej rywalizacji.
„Polityki antymobbingowe”
Niektóre instytucje opracowują przy współudziale wszystkich zainteresowanych wewnętrzne zasady postępowania w przypadku zaistnienia mobbingu w firmie (tak zwane „polityki antymobbingowe”) zawierające zapisy definiujące czym jest mobbing, określające formalne i nieformalne procedury postępowania w przypadku zaistnienia mobbingu, rodzaj pomocy udzielanej ofiarom i konsekwencje dla sprawców.
Informacja i edukacja
Inne zakłady pracy – prowadzą działania informacyjne i edukacyjne
skierowane do własnych pracowników, dotyczące m.in. umiejętności komunikacji, rozwiązywania konfliktów, wiedzy na temat przemocy w pracy ze szczególnym uwzględnieniem mobbingu.
Prewencja w ofercie organizacji pozarządowych
W prewencji przemocy w pracy znaczenie mają nie tylko inicjatywy podejmowane w zakładzie pracy, ale również działania realizowane przez różnego rodzaju organizacje pozarządowe. Wymienić tu można m.in.:
poradnictwo prawne i psychologiczne dla ofiar mobbingu,
szkolenia dla pracodawców i pracowników,
konferencje,
publikacje,
promowanie dobrych praktyk.
Skuteczność działań antymobbingowych
zależy m.in. od zaangażowania się w nie wielu partnerów społecznych oraz od jak najszybszego podjęcia działań – zanim jeszcze dojdzie do eskalacji niechęci, uprzedzeń i nieodwracalnego pogorszenia wzajemnych relacji międzyludzkich, których później nie będzie można już naprawić.
Anna Skuzinska Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 1047
