Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi osób pobierających rentę socjalną (mają do niej prawo osoby nie mogące pracować ze względu na stan zdrowia). Organy rentowe wydają wobec nich decyzje co do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z powodu przekroczenia dopuszczalnej kwoty przychodu.
Podstawę prawną tych decyzji jest art. 10 ust. 1 i 6 ustawy o rencie socjalnej. Zgodnie z nim prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu z tytułu działalności, podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Prawo to zawiesza się za miesiąc, w którym osiągnięto przychody w łącznej kwocie wyższej niż 70 proc, przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Zdaniem skarżących konsekwencją jest tzw. „pułapka rentowa”, która jest istotną barierą w aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami.
Czytaj także: Od września wcześniejsi emeryci i renciści będą mogli dorobić nawet 230 zł mniej
Pojawia się postulat zmiany zasad rozliczania przychodów uzyskiwanych z tytułu działalności, podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego na przewidziane dla świadczeń emerytalno-rentowych określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Zastępca RPO Stanisław Trociuk poprosił o stanowisko w tej sprawie Pawła Wdówika, pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych.
W związku ze zgłaszanymi postulatami środowisk osób uprawnionych do renty socjalnej, Rada Ministrów postanowiła wnieść do Sejmu RP projekt zawierający między innymi zmianę zasad zawieszania prawa do renty socjalnej. 24 czerwca 2021 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (przekazaną do podpisu Prezydenta RP), w której dokonuje się zmiany ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej w zakresie zasad zawieszania prawa do tego świadczenia.
Ustawa przyjmuje, że renta socjalna będzie podlegała takim samym zasadom zawieszenia lub zmniejszenia, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, co emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy, przyznane na mocy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W przypadku osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, rencista socjalny będzie mógł, bez konsekwencji w wysokości renty, osiągnąć przychód wynoszący do 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, natomiast renta socjalna ulegnie zawieszeniu w przypadku osiągania tego przychodu w wysokości przekraczającej 130 proc, przeciętnego wynagrodzenia (od 1 czerwca 2021 r. 7386,10 zł). Przychody w wysokości od 70 proc. do 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia będą powodować zmniejszenie wysokości renty socjalnej, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia.
Osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy będą zobowiązani, tak jak obecnie, niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o okolicznościach, powodujących zawieszenie prawa do świadczeń albo zmniejszenie ich wysokości. Tryb rozliczania również będzie analogiczny jak w przypadku emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z systemu powszechnego. Ustawa w części dotyczącej zasad zawieszania renty socjalnej wejdzie w życie 1 stycznia 2022 r.
– czytamy w odpowiedzi ministra rodziny i polityki społecznej.
Źródło: bip.rpo.gov.pl
