Rodzice często nie potrafią rozmawiać z dziećmi o chorobach nowotworowych. Książeczka „Opowiem Ci o raku”, którą stworzyli specjaliści z Centrum Radioterapii i Usprawniania NU-MED, ma im w tym pomóc. Pięknie zilustrowana, napisana przystępnym językiem publikacja zawiera przydatne informacje i wspiera dorosłych w tłumaczeniu świata najmłodszym.
W czasach, gdy choroby nowotworowe są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów, temat raka ciągle bywa postrzegany przez pryzmat stereotypów. Publikacja „Opowiem Ci o raku” z jednej strony ma rozwiać mity dotyczące nowotworów, z drugiej strony być przydatnym narzędziem dla rodziców, wspierającym przeprowadzenie trudnej rozmowy z dzieckiem.
– Sama to przeszłam, ponieważ moja mama zmarła na nowotwór i musiałam zmierzyć się z pytaniami mojej córki, która miała wtedy cztery lata i było to naprawdę trudne, więc wiem, z czym oni [rodzice – red.] muszą się zmierzyć, jeżeli przyjdzie im przeprowadzać taką rozmowę – opowiada Anna Kleina, autorka publikacji i rzecznik prasowy NU-MED. – Pewnie też niejeden błąd popełniłam, myśląc, że dziecko nie zauważy niektórych rzeczy. Dzieci chłoną nasze emocje i wiedzą, że coś się dzieje. Myślę, że musimy mówić wprost: że zdarzyła się choroba, że będziemy z nią walczyć, że jest trudno, że teraz musimy być silni, że musimy wspierać tę osobę i być wyrozumiali. Wbrew pozorom, dzieci rozumieją więcej niż nam, dorosłym, się wydaje. Potrafią być naprawdę bardzo dojrzałe – dodaje.
Pytania i odpowiedzi
Zazwyczaj trudne tematy w książeczkach dla dzieci prezentowane są w formie historyjek. Taka narracja pozwala najmłodszym łagodnie przyswoić nieznane im zagadnienia. Twórcy „Opowiem Ci o raku” przyjęli jednak inną formułę.
– Wiem, że pytanie i odpowiedź jest taką formą, która zamyka temat dzieciom. One pytają, uzyskują odpowiedź i dla nich, jeżeli jest to satysfakcjonująca odpowiedź, temat jest zamknięty – tłumaczy Anna Kleina.
Wybór takiej konwencji jest naturalny – publikacja powstała na kanwie spotkań z dziećmi i młodzieżą, które Centrum Radioterapii i Usprawniania NU-MED organizuje od blisko dwóch lat. Bezpośrednim impulsem do stworzenia książeczki i programu edukacyjnego o tym samym tytule była sytuacja, która pokazała, jak silnie w społeczeństwie zakorzenione są stereotypy związane z chorobami nowotworowymi.
– Dwa lata temu zaczęliśmy zapraszać do nas na wycieczki dzieci, głównie z terenu Elbląga, ale i z okolicznych miejscowości, żeby poznały, jak wygląda ścieżka pacjenta w szpitalu onkologicznym. Pewnego dnia pojawiła się wycieczka, w której zamiast dwadzieściorga dzieci było tylko ośmioro. Rodzice zrezygnowali ze względu na to, że przestraszyli się, że dzieci zarażą się w szpitalu. Uznaliśmy, że naprawdę trzeba coś z tym zrobić – wyjaśnia Anna Kleina.
Do elbląskich szkół rozesłano zaproszenia na spotkania edukacyjne, podczas których dzieci i młodzież mogły dowiedzieć się m.in. czym jest radioterapia, jak pracują fizycy medyczni, jak robi się specjalne maski do napromieniania okolic głowy i szyi. W 2018 roku Centrum odwiedziło ponad 1000 uczniów.
– Naszymi gośćmi byli najmłodsi i uczniowie z klas szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Z tych wycieczek powstała książka, która w sposób łagodny, prosty ma przedstawić, czym jest nowotwór, czym jest rak, jak z nim walczyć, jak zapobiegać – mówi Marcin Dudzik, pełnomocnik zarządu ds. operacyjnych Centrum Radioterapii i Usprawniania NU-MED.
Książeczka była konsultowana ze specjalistami pracującymi w NU-MED. Za część merytoryczną odpowiada lekarz Marcin Kurowicki, specjalista radioterapii onkologicznej, dostosowaniem treści do możliwości poznawczych małych czytelników zajęła się Karolina Filipowicz-Winczura, psycholog, psychoonkolog, a o to, by publikacja była zrozumiała i przystępna, zadbała inicjatorka akcji – Anna Kleina.
Profilaktyka dla każdego
Gdy podczas spotkań z dziećmi padało pytanie „Czy wy kiedykolwiek słyszeliście, co to jest rak?”, nie było ani jednej osoby, która nie miała styczności z chorobą nowotworową. Najczęściej wiadomości, które docierają do dzieci, budzą lęk. Publikacja i kolejne spotkania edukacyjne pomogą ten lęk oswoić.
– Rozpoczynamy w Elblągu (i nie tylko, bo mamy już zabukowane terminy m.in. z Gdańska, Ostródy) lekcje w szkołach. Przygotowujemy spotkania z młodzieżą, podczas których będziemy opowiadać o raku, będziemy odczarowywać ten nowotwór, tłumaczyć, że to już nie jest wyrok – mówi rzecznik prasowy NU-MED. – Szukałam firmy, która będzie rozumiała potrzebę edukacji onkologicznej. Rozpoczynamy w połowie września z moją partnerką Martą Piątkowską z Centrum Doradztwa i Mediacji, która wsparła nas finansowo jako partner projektu – informuje.
Jak przekonuje Marcin Dudzik, edukowanie dzieci i młodzieży w zakresie profilaktyki onkologicznej to również edukowanie dorosłych, którzy nie zawsze wystarczająco dbają o swoje zdrowie.
– Zakładam, że w większości naszych rodzin ktoś przynajmniej otarł się o temat walki z rakiem, więc myślę, że siła tej książeczki będzie głównie oddziaływała na ludzi dorosłych: jeżeli najbliższa nam osoba, nasze dziecko czy wnuk, przyjdzie i poruszy ten temat, będzie można tak naprawdę o tym porozmawiać. Dlatego w mojej ocenie przekaz przez dzieci do dorosłych będzie bardziej skuteczny niż sama profilaktyka i mówienie w całym kraju, że trzeba się badać, zdrowo żyć i odżywiać się itd. Wiemy, jakie są statystyki, więc NU-MED poszedł trochę innym torem i postanowiliśmy spróbować przez dzieci dotrzeć też do dorosłych – podkreśla.
– Nasza idea była taka, żeby ta książeczka nie stała się ulotką, którą ludzie gdzieś wyrzucą. Wiadomo: nie jest tak, że ludzie usiądą sobie wieczorem i po prostu przeczytają ją jak bajkę, natomiast jeżeli zajdzie potrzeba, ta książka będzie dla nich wsparciem w trudnych chwilach – zaznacza Anna Kleina.
Książeczkę można dostać w Centrum Radioterapii i Usprawniania, a także pobrać w wersji elektronicznej na stronie nu-med.pl. W przygotowaniu jest publikacja będąca uzupełnieniem „Opowiem Ci o raku”. Adresatem książeczki pt. „Jak zdrowo żyć?” mają być najmłodsze dzieci.
Fot. materiały NU-MED
