Na Zalew Wiślany wraca życie

Na Zalew Wiślany wraca życie
Fot. Adminstrator

Międzynarodowe regaty, porozumienie Polski, Rosji i Litwy w sprawie udrożnienia końcowego odcinka europejskiej śródlądowej drogi wodnej E70 – mogą być początkiem nowego życia Zalewu Wiślanego. Wbrew sceptykom jest to możliwe.

Zalew Wiślany – największy akwen wodny w Polsce, malowniczo położony pomiędzy Mierzeją Wiślaną a stromymi stokami Wysoczyzny Elbląskiej, w ostatnich latach coraz bardziej pustoszał. Niewiele na nim żagli,  pasażerskie czy towarowe statki coraz rzadziej pruły jego fale, upadło rybołówstwo. Wreszcie pojawiła się  szansa, że zatętni tu znów życie. 24 lipca we Fromborku zakończyły się I Międzynarodowe Regaty o Puchar Trzech Marszałków ,  w których wzięły udział załogi z Polski, Rosji, Litwy i Niemiec.
Tę pierwszą międzynarodową imprezę na Zalewie Wiślanym zakończyła konferencja, zatytułowana  Forum E 70 „Litwa –Polska-Rosja – połączyła nas wspólna droga wodna”. Ustalony został wspólny plan działań, który wpisuje się w europejski program  rewitalizacji śródlądowych dróg wodnych.

Polska jest jedynym krajem, w którym śródlądowe drogi wodne do niedawna nie budziły zainteresowania władz. Dziś to się zmieniło. Ruszyły prace nad rewitalizacją polskiego odcinka drogi E 70. O tym,  jak do tego doszło i o szansach na ożywienie Zalewu Wiślanego rozmawialiśmy z Jerzym Wcisłą – dyrektorem Biura Regionalnego w Elblągu Urzędu Marszałkowskiego.

Europa przywraca do łask transport wodny
Gdy nowo budowane autostrady zaczęły się coraz szybciej zapełniać samochodami, transport stał się jednym z najważniejszych problemów gospodarczych Europy. Zaczęto poszukiwać alternatywnych dróg  transportowych. W 1992 r  transeuropejska sieć transportu znalazła miejsce  w Traktacie z Maastricht .W tym samym roku opublikowana została Biała Księga Komisji Europejskiej o przyszłym rozwoju wspólnej polityki transportowej. W1966 roku przyjęte zostało Europejskie porozumienie dot. głównych śródlądowych szlaków wodnych o znaczeniu międzynarodowym, zwanym w skrócie Konwencją AGN,  która wyznaczyła najważniejsze europejskie śródlądowe drogi wodne.  W następnych latach Komisja Wspólnot Europejskich systematycznie monitoruje rozwój transportu i związane z tym problemy, dochodząc do wniosku, że włączenie śródlądowych dróg wodnych do systemu transportu jest niezbędne dla sprawnego funkcjonowania gospodarki. Jest to sensowne tym bardziej, że transport wodny jest najbardziej ekonomiczny  i najmniej szkodzi środowisku przyrodniczemu.
Europa poważnie podeszła do tematu tworząc zrównoważony system transportu przez łączenie transportu kołowego, kolejowego, żeglugi śródlądowej i morskiej. W coraz większym stopniu wykorzystywane są drogi wodne. W latach 1993-2004 przewozy śródlądowymi drogami wodnymi Europy Zachodniej wzrosły o 23 %.

Międzynarodowe Drogi Wodne na terytorium Polski
Przez Polskę przebiegają trzy Międzynarodowe Drogi Wodne (MDW): E 30 z południowego wybrzeża Szwecji przez Bałtyk, Odrę,  Dunaj z Morzem Czarnym; E 40 łącząca Bałtyk przez  Wisłę, Bug, Prypeć, Dniepr z Morzem Czarnym i interesująca nas E 70 łącząca porty Morza Północnego z portami Bałtyku. Szczegółowa trasa E 70 to: Dolny Ren, rzeka Lek, Kanał Śródlądowy, Kanał Łaba-Hawela, Dolna Hawela, Kanał Odra –Hawela, Odra, droga wodna Odra – Wisła, Wisła, dalej wariantowo Nogat lub Szkarpawa, Zalew Wiślany, Zalew Kaliningradzki, Pregoła, Dajma, Kanał Dajma-Gilia, Zalew Kuroński, Kłajpeda.

Inicjatywa marszałków
MDW E 70 pierwsze zainteresowały się samorządy województw, prze które droga ta przebiega: zachodniopomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego.
Z inicjatywy Biura Regionalnego w Elblągu, w lipcu 2008 r. w Kadynach, odbyła się konferencja Forum E 70,  na której przedstawiciele ww. województw podpisali list intencyjny w sprawie  ustalenia zasad współpracy w zakresie opracowania projektu programu dostosowania polskiego odcinka MDW E 70 do parametrów II klasy technicznej oraz opracowania wstępnego studium wykonalności programu. W następnym roku ze środków marszałków powstało opracowanie zwane w skrócie Koncepcją rewitalizacji MDW E70 na obszarze Polski. Opracowanie zawiera obszerną, wieloaspektową analizę stanu istniejącego oraz różnego rodzaju uwarunkowań i określa cztery cele rewitalizacji, w tym przywrócenie regularnej żeglugi towarowej w standardach europejskich, budowę portów i przystani oraz systemu informacji. Rozwój turystyki wodnej i żeglugi towarowej wraz z ochroną przyrody i dziedzictwa kulturowego mają się stać ważnymi elementami zrównoważonego rozwoju miast i gmin położonych nad E 70. Dla wyznaczonych w Koncepcji inwestycji województwa opracowują studia wykonalności i oceny wpływu na środowisko.
Koncepcja rewitalizacji MDW E70 na obszarze Polski ma być oficjalnie i uroczyście przyjęta na konferencji zaplanowanej na wrzesień 2010r.

Znalazły się w niej też działania w obszarze Zalewu Wiślanego, w tym budowa Kanału przez Mierzeję i projekt Pętla Żuławska.

Porozumienie Litwa – Polska – Rosja
Jednocześnie województwa pomorskie i warmińsko-mazurskie nawiązały współpracę z Obwodem Kaliningradzkim i Litwą, wykorzystując poprawę stosunków polsko-rosyjskich. W 2009 roku zrodził się pomysł międzynarodowych regat, który spodobał się wszystkim partnerom. Od razu podpisana została deklaracja, że będzie to impreza doroczna. Rozmowy nie były podobno łatwe, były przełomowe momenty, chwilami pojawiała się obawa, że do imprezy wcale nie dojdzie. Bardzo pomogło zaangażowanie konsula polskiego w Kaliningradzie – Marka Gołkowskiego. W rezultacie regaty się odbyły. Rosjanie wykazali przy tym wiele dobrej woli, skracając do minimum procedury odprawy celnej  i nie traktując zbyt rygorystycznie swoich przepisów dotyczących cudzoziemców.
Zakończenie regat stało się okazją do organizacji konferencji Forum E 70 „Litwa –Polska-Rosja – połączyła nas wspólna droga wodna”, na której przedstawiciele Kłajpedy, Obwodu Kaliningradzkiego oraz województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego  przedstawili swoje plany działań dotyczące rewitalizacji przebiegających przez ich terytoria odcinków E 70. M.in. Kłajpeda ma zamiar podwyższyć most zagradzający drogę do portu, Rosjanie planują budowę dużej mariny w Mamonowie wraz przejściem granicznym. Powołany oficjalnie na konferencji międzynarodowy zespół pod przewodnictwem Jerzego Wcisły ma realizować wspólne przedsięwzięcia na MDW E 70, w ramach Programu Europejskiej Współpracy Terytorialnej Litwa-Polska-Rosja. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele ww. uczestników konferencji. Liderem zespołu jest Biuro Regionalne w Elblągu.

Rząd wesprze działania samorządów
Determinacja i zaangażowanie własnych środków przez samorządy zwróciły wreszcie uwagę rządu. W otwarciu regat uczestniczył Minister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski, a w konferencji we Fromborku wzięła udział wiceminister infrastruktury  Anna Wypych-Namiotko, co – jak uważa marszałek Jacek Protas – pozwala wierzyć, że rozwój dróg wodnych i Zalewu Wiślanego stał się ważny  dla rządu. Obecny także na konferencji Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz powiedział:  jest to nasze wspólne dobro, o które powinniśmy dbać i które powinniśmy pokazywać, i na którym powinniśmy zarabiać.  W Senacie wszyscy wiedzą, jak ważne jest otwarcie Międzynarodowej Drogi Wodnej E 70 od Berlina aż do Kaliningradu.

Obiecująca przyszłość Krainy Zalewu Wiślanego
Warunkiem ożywienia Zalewu Wiślanego jest jego udostępnienie dla żeglarzy polskich i zagranicznych i dla ruchu towarowego. Dostęp do Zalewu możliwy jest z dwu stron: od strony lądu z drogi wodnej E 70 i od strony morza przez jeszcze nie istniejący Kanał przez Mierzeję. Droga przez Cieśninę Piławską jest nieekonomiczna i praktycznie trudno dostępna, co wielokrotnie już zostało dowiedzione. Potwierdza to praktyka, bo jak dotąd, po podpisaniu umowy polsko-rosyjskiej do portu w Elblągu wpływają tylko rosyjskie jednostki.
Rewitalizacja MDW E70, jak widać z powyższego, już trwa. Budowa Kanału jest zapisana w planie inwestycji rządowych, obecnie przygotowywana jest ocena wpływu na środowisko – dokument niezbędny do przygotowania dokumentacji technicznej.

Jednak sam dostęp na wody Zalewu nie wystarczy, trzeba tam jeszcze mieć gdzie się zatrzymać, zaspokoić głód i inne potrzeby, znaleźć ciekawą ofertę turystyczną.
Zagospodarowanie Wybrzeży Zalewu zaczęło się już od realizacji projektu „Pętla Żuławska”, w efekcie którego m.in. za dwa lata powstaną porty żeglarskie   w Elblągu, Tolkmicku i Krynicy Morskiej oraz przystanie żeglarskie w Braniewie i Nowej Pasłęce. Kursuje prom na trasie Tolkmicko- Krynica Morska. Są też ciekawe pomysły na atrakcje turystyczne: wyciąg nart wodnych, kolejka linowa Tolkmicko-Krynica Morska. Muszą się  też włączyć samorządy gmin nadzalewowych, tworząc atrakcyjną ofertę na swoim terenie. Można tu wykorzystać zaistniałe już lokalne inicjatywy – Kadyn, które chcą być „Cesarskie” i Suchacza, który staje się „Wioską Kaperską”. Ciekawą propozycją  jest  doroczna impreza odtwarzająca historyczną bitwę morską polskich kaprów z Krzyżakami w pobliżu Suchacza.
Można też liczyć na wsparcie Urzędu Marszałkowskiego. Marszałek Jacek Protas  zapewnia, że rozwój regionu Zalewu Wiślanego i MDW E70 są w województwie ważnymi priorytetami.

Bez Elbląga?
Krainą Zalewu Wiślanego nazwał ten region Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych (KZGN), na którego czele stoją władze  Elbląga.  W 2009 roku Związek zrealizował projekt  ”Nadzalewowa eko-turystyka wspólną sprawą”, w efekcie którego wydane zostały : czterojęzyczny album „Kraina Zalewu Wiślanego”, Przewodnik turystyczny – ”Kraina Zalewu Wiślanego. Vademecum turysty. Turystyka przyrodniczo-kulturowa” , Mapa – ”Kraina Zalewu Wiślanego. Skala 1:75 000”, Folderek – ”Mierzeja Wiślana. Żuławy Wiślane”, Folderek – ”Wysoczyzna Elbląska. Wybrzeże Staropruskie”.
Podpisane zostało wieloletnie porozumienie Komunalnego Związku Gmin Nadzalewowych ze Związkiem Jednostek Municypalnych Pobrzeża Zalewu Kaliningradzkiego i Wiślanego Zatoki Primorskiej; zebrano  wiele ciekawych pomysłów i rozwiązań związanych z turystyką na bliźniaczo podobnych do naszych obszarach Mierzei Kurońskiej i Kłajpedy, m.in. małe i duże muzea, oceanarium, delfinarium, izby pamięci, podlodowy połów ryb (więcej informacji na stronie www.zalew.org.pl).
Związek opracował też Strategię  rozwoju obszaru gmin nadzalewowych do roku 2020, która, podobnie jak „Pętla Żuławska”,  zakłada m.in. budowę marin na wybrzeżu zalewu.  
Wszystkie te działania KZGN idą jednak osobnym torem. Ani Związek, ani miasto Elbląg nie są  sygnatariuszami porozumienia Polska – Litwa – Rosja, zainicjowanego przez Marszałka Województwa.  Zalew Wiślany jest akwenem o ogromnych możliwościach – przekonuje Jerzy Wcisła. – Chcielibyśmy być tym pokoleniem, które zapoczątkuje wykorzystanie tych możliwości.
Wśród osób i instytucji, które się do tego przyczynią, nie może zabraknąć miasta Elbląga, tradycyjnego lidera tego regionu.
Na opisanej  konferencji we Fromborku  rozstrzygnięty został konkurs na logo Zalewu (zwycięskie logo na zdjęciu). Nasza Redakcja proponuje, żeby nazwę „Kraina Zalewu Wiślanego”  połączyć z nowym logo – może byłby to początek konstruktywnej współpracy.  

  Teresa Bocheńska Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 5751

Print Friendly, PDF & Email