5 maja przypada Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych oraz Dzień Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Z tej okazji Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował szereg pytań dotyczących kwestii deinstytucjonalizacji.
– Powinien się on stać szczególną okazją do refleksji nad sytuacją osób z niepełnosprawnościami w Polsce, a także podsumowania dotychczasowych i zaplanowania dalszych działań dla adekwatnego wsparcia tych osób – tak, by na zasadzie równości z innymi mogły korzystać z praw i wolności człowieka i obywatela – czytamy na stronie Biura RPO.
Kraje członkowskie oraz władze Unii Europejskiej – bazując na postanowieniach Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych (UN CPRD), Konwencji ONZ o Prawach Dziecka oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – są zobowiązane wdrożyć rozwiązania intensyfikujące odejście od opieki instytucjonalnej na rzecz opieki świadczonej na szczeblu lokalnym.
Przyjęcie strategii deinstytucjonalizacji usług społecznych w Polsce jest częścią kluczowych działań, określonych w Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030. Obecnie w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz Ministerstwie Zdrowia trwają prace, których efektem ma być wypracowanie krajowych ram deinstytucjonalizacji w obszarach usług medycznych i społecznych. Powołano również zespół ds. opracowania strategii.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na to, że nie określono wspólnego harmonogramu działań, nie wskazano również formalnie koordynatora tego procesu. W związku z tym RPO poprosił minister Marlenę Maląg o informację o realizowanych i planowanych przez resort działaniach na rzecz zintensyfikowania procesu deinstytucjonalizacji, zgodnie z rekomendacjami Komitetu ONZ.
Wśród pytań znalazły się kwestie dotyczące harmonogramu działań, konsultacji społecznych, ostatecznego kształtu strategii oraz ram czasowych przewidzianych na zawarte w niej zadania.
O deinstytucjonalizację systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami od lat postulują środowiska działające na rzecz niepełnosprawnych. Przykładem może być VI Kongres Osób z Niepełnosprawnościami, podczas którego podjęto uchwałę wzywającą do opracowania i uchwalenia Strategii Deinstytucjonalizacji ze ścisłym współudziałem środowiska osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin.
Działania zmierzające w kierunku deinstytucjonalizacji mogą zaowocować rozwiązaniami, dzięki którym osoby z niepełnosprawnościami będą lepiej funkcjonować w znanym sobie środowisku, w otoczeniu bliskich. Na aspekt bycia częścią społeczeństwa zwraca uwagę minister Paweł Wdówik, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
– Społeczeństwo to wspólnota, która kształtuje się i rozwija dzięki unikalnym cechom każdej jednostki – podkreślił, zaznaczając, że jego biuro pomaga osobom z niepełnosprawnościami. –Najczęstszą prośbą jest pomoc w zwalczaniu codziennych trudności, na które natrafiają osoby niepełnosprawne, a także wsparcie w bezpośredniej interwencji w jakimś urzędzie lub instytucji – powiedział Paweł Wdówik.