Ministerstwo Edukacji i Nauki skierowało do konsultacji publicznych projekt zmian w zakresie podstawy programowej wychowania fizycznego. Proponowane zmiany obejmują wprowadzenie testów sprawnościowych uczniów klas IV-VIII szkoły podstawowej i uczniów szkół ponadpodstawowych oraz wpisywanie ich wyników do systemu teleinformatycznego „Sportowe Talenty”. Konsultacje potrwają do 22 marca br., a zmiany zaczną obowiązywać od roku szkolnego 2023/2024.
MEiN skierowało do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych projekty zmian w rozporządzeniach:
- w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej,
- w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia.
Jakie zmiany w podstawie programowej zaproponowało MEiN?
Zmiany obejmują wprowadzenie mechanizmu monitorującego sprawność fizyczną uczniów klas IV-VIII szkoły podstawowej i uczniów szkół ponadpodstawowych (branżowych szkół I stopnia, liceów ogólnokształcących, techników). Polegają one na dodaniu w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie wychowania fizycznego – w części „Warunki i sposób realizacji” – obowiązku przeprowadzania raz w ciągu roku szkolnego (w okresie od marca do kwietnia) testów sprawnościowych uczniów poszczególnych klas i wpisywania wyników tych testów do systemu teleinformatycznego „Sportowe Talenty”. System prowadzi minister właściwy do spraw kultury fizycznej.
Testy będą obejmowały:
- bieg 10 razy po 5 metrów – służący pomiarowi zdolności szybkościowo-siłowo-koordynacyjnych;
- beep-test (20-metrowy wytrzymałościowy bieg wahadłowy wykonywany według protokołu dla testu Eurofit) – służący pomiarowi zdolności wytrzymałościowych w biegu;
- podpór leżąc przodem na przedramionach, plank (deska) – służący pomiarowi zdolności siłowo-wytrzymałościowych całego ciała;
- skok w dal z miejsca – służący pomiarowi skoczności i siły.
Obsługa systemu teleinformatycznego „Sportowe Talenty” będzie się odbywała za pośrednictwem indywidualnego konta każdego z nauczycieli wychowania fizycznego. Będzie nim administrowała wyznaczona w danej szkole osoba. Konta administratorów w szkołach założy wskazany przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej operator systemu. Wyznaczony w szkole administrator będzie tworzył konta dla poszczególnych nauczycieli wychowania fizycznego w danej placówce.
Wyniki przeprowadzonych testów nie będą miały wpływu na ocenę ucznia z przedmiotu wychowanie fizyczne. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 373, z późn. zm.) przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, techniki, plastyki i muzyki należy przede wszystkim brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, a w przypadku wychowania fizycznego – także systematyczność udziału ucznia w zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.
Dane zgromadzone w systemie „Sportowe Talenty”, w formie zagregowanych danych populacyjnych, będą analizowane przez Instytut Sportu – Państwowy Instytut Badawczy. Jednostka ta – na zlecenie ministra właściwego do spraw kultury fizycznej – jest operatorem systemu. Następnie Instytut Sportu udostępni zgromadzone dane zainteresowanym resortom, które na ich podstawie kształtują interwencję publiczną w tym zakresie.
Dzięki danym obejmującym całą populację uczniów właściwe instytucje publiczne będą mogły uzyskać wiedzę na temat określonych deficytów aktywności fizycznej dzieci i młodzieży. Umożliwi to stworzenie optymalnych, celowanych działań w tym zakresie, które będą kierowane do określonych grup odbiorców. Dzięki temu możliwe będzie zahamowanie negatywnych trendów dotyczących aktywności fizycznej polskich uczniów.
Pomoc w odkrywaniu talentów
System teleinformatyczny „Sportowe Talenty” posłuży również identyfikacji talentów sportowych wśród uczniów. Nauczyciel na podstawie wyników przeprowadzonych prób określi „wskaźnik” sprawności fizycznej poszczególnych uczniów w stosunku do populacji lub innych historycznych pokoleń dzieci. Korzystając z wystandaryzowanych siatek centylowych, będzie mógł także określić postęp lub regres uczniów we wskazanym zakresie.
Narzędzie to będzie stanowić wsparcie dla codziennej pracy nauczyciela wychowania fizycznego. Korzystając z systemu „Sportowe Talenty”, również uczniowie będą mogli samodzielnie monitorować swój rozwój fizyczny i motoryczny.
Proponowane zmiany w rozporządzeniach zostały przygotowane na wniosek i we współpracy z Ministrem Sportu i Turystyki. Mają one bezpośredni związek z niskim poziomem aktywności fizycznej i stanem zdrowia polskiego społeczeństwa, co ma szczególne znaczenie w przypadku dzieci i młodzieży.
Według badań Eurobarometru (Sport and Physical Activity, Special Eurobarometer 525, Bruksela 2022) w 2022 r. aż 65 proc. Polaków (wzrost o 9 pkt proc. w porównaniu z 2017 r.) odpowiedziało, że nigdy nie ćwiczy ani nie uprawia sportu. Dla porównania średnia dla ogółu krajów członkowskich Unii Europejskiej wynosi 45 proc. Eurobarometr wskazuje, że regularną aktywność w Polsce podejmuje 21 proc. osób (spadek o 2 pkt proc. w porównaniu z 2017 r.), co daje miejsce w ostatniej szóstce państw członkowskich Unii Europejskiej.
Dane Głównego Urzędu Statystycznego (Główny Urząd Statystyczny, Uczestnictwo w sporcie i rekreacji ruchowej w 2021 r., Warszawa 2022) potwierdzają wyniki europejskiego badania. Regularne uczestnictwo w zajęciach sportowo-rekreacyjnych lub rekreacji ruchowej zadeklarowało 12,8 proc. Polaków, zaś 18,2 proc. – jedynie sporadyczne uczestnictwo. Oznacza to, że więcej niż połowa Polaków (61,2 proc.) nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej w czasie wolnym.
Zgodnie z wynikami raportu Instytutu Matki i Dziecka (Instytut Matki i Dziecka, badanie „Zdrowie dzieci w pandemii COVID-19” Warszawa 2022) liczba dzieci 8-letnich z nadwagą i otyłością zwiększyła się z 32,2 proc. w 2018 r. do 35,3 proc. w 2021 r. Niekorzystne są również wyniki badań dotyczących czasu spędzanego przez dzieci przed ekranem telewizora, smartfona czy komputera w celach niezwiązanych z edukacją. Według rodziców badanych dzieci czas spędzany przed ekranami tych urządzeń zwiększył się w trakcie pandemii zarówno w ciągu tygodnia (43,6 proc.), jak i w weekendy (37,4 proc.). Uczniowie przebywali głównie w domu, a tym samym bez regularnych, codziennych kontaktów z rówieśnikami, wspólnej zabawy i aktywności fizycznej.
W celu kształtowania przyszłej polityki publicznej w tym obszarze niezwykle ważne jest monitorowanie poziomu aktywności i sprawności fizycznej dzieci i młodzieży. Obecnie w Polsce nie prowadzi się tego w sposób systemowy. Doświadczenia innych państw europejskich pokazują, że optymalnym sposobem systemowego monitoringu sprawności fizycznej dzieci i młodzieży jest prowadzenie go w ramach lekcji wychowania fizycznego.
Pozostałe zmiany
W projektach proponuje się także zmiany porządkujące, które dotyczą załączników określających podstawę programową kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I i II stopnia dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum.
Konsultacje publiczne będą trwały do 22 marca br. Zmiany mają obowiązywać od roku szkolnego 2023/2024.
MEIN / oprac. red.
