GUS na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej opracował raport o stanie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami przez podmioty publiczne w Polsce. Dziś prezentujemy wyniki w obszarze „Edukacja”.
Badanie objęło: 57 tys pomiotów, w ponad 3 tys miejscowościach, 114 tys budynków, 67 tys stron www i aplikacji mobilnych. Raport poddał analizie 4 kwestie: dostępność architektoniczną, cyfrową, informacyjno-komunikacyjną oraz informację o dostępie alternatywnym.
W obszarze edukacji analizę wyników badania dostępności podmiotów publicznych przeprowadzono dla 6 typów jednostek: od edukacji przedszkolnej, przesz szkoły podstawowe i ponadpodstawowe do szkół wyższych.
Placówki systemu edukacji uzyskały nieco wyższy od średniej krajowej poziom dostępności ogólnej oraz dostępności architektonicznej i informacyjno-komunikacyjnej, ale niższy poziom dostępności cyfrowej. Spośród placówek systemu edukacji najwyższą wartość ogólnego wskaźnika dostępności uzyskały publiczne zespoły szkół (0,45), choć nie osiągnęły one najwyższego wskaźnika dla żadnego z obszarów dostępności w edukacji. W zakresie:
- dostępności architektonicznej najwyższy wynik uzyskały publiczne placówki systemu oświaty (0,49),
- dostępności cyfrowej najwyższy wynik uzyskały publiczne szkoły podstawowe (0,55),
- dostępności informacyjno-komunikacyjnej najwyższy wynik uzyskały szkoły wyższe (0,42).
W Polsce obecnie jest od ok. 185 do nawet 200 tys. dzieci z niepełnosprawnościami w wieku do 15 lat, co stanowi ok. 3% ogółu tej grupy wiekowej. Tymczasem w realizowanych inicjatywach na rzecz dostępności edukacji (np. w projekcie „Dostępna szkoła” wsparcie otrzyma niespełna 200 szkół, czy w ramach 3 edycji konkursu „Uczelnia dostępna” ok. 200 uczelni) jest niewystarczająca do skali potrzeb. Oczywiście już samo wejście w życie UZD i UDC wymusiło szereg pozytywnych zmian w obszarze edukacji, jednakże wyniki badania dostępności podmiotów publicznych pokazały, że w tym obszarze jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia.
Do barier, z którymi spotykają się dzieci, uczniowie i studenci można zaliczyć :
- bariery architektoniczne i komunikacyjne – pomimo istnienia różnych rozwiązań i przedsięwzięć, a także regulacji prawnych, osoby z niepełnosprawnościamiw dalszym ciągu napotykają na bariery architektoniczne i komunikacyjne, które mogą znacznie utrudniać lub wręcz uniemożliwiać im realizację prawa do nauki. Siedziby szkół i uczelni wyższych bardzo często znajdują się w starych, niekiedy zabytkowych obiektach, które nie uwzględniają specyficznych potrzeb tej grupy studentów. Większość szkół podejmuje stałe i sukcesywne działania na rzecz dostosowania infrastruktury uczelni, jednak nawet nowo wybudowane lub wyremontowane budynki nie zawsze są w pełni dostępne. Wiąże się to z niewielką wiedzą oraz brakiem świadomości na temat rzeczywistych potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz koncentrowaniu się na dostosowaniach niezbędnych dla osób poruszających się na wózkach z pominięciem innych grup uczniów i studentów;
- niedostępność niektórych zajęć lub programów dla osób z niepełnosprawnościami – uczniowie i studenci z niepełnosprawnościami napotykają także na ograniczenia w zakresie możliwości uczestniczenia w wybranych zajęciach lub programach. Powtarzającym się problemem jest udział w zajęciach wychowania fizycznego;
- niedostosowanie materiałów dydaktycznych – uczniowie i studenci z niepełnosprawnościami bardzo często nie są w stanie korzystać z podręczników i innych materiałów dydaktycznych w takim samym zakresie co osoby pełnosprawne. Wymaga to udostępnienia tych materiałów w formie dostosowanej do ich specyficznych potrzeb determinowanych rodzajem niepełnosprawności.
Warto zauważyć, że w Programie Dostępność Plus podjęto już szereg działań zmierzających do poprawy dostępności procesu edukacji. Oprócz ww. konkursów na wyposażenie szkół podstawowych czy uczelni wyższych (tu sytuacja wygląda najlepiej) to również niezbędne są zmiany systemowe, dążące do wprowadzenia powszechnego stosowania edukacji włączającej, ukierunkowanej na potrzeby dzieci z niepełnosprawnościami i problemami rozwojowymi.
W tym miejscu należy wskazać na realizację projektów takich jak:
- Opracowanie modelu funkcjonowania Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW) – w projekcie zostało utworzonych 16 SCWEW umożliwiających poprawę dostępności usług edukacyjnych dla uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z niepełnosprawnościami. Planowane jest utworzenie kolejnych SCWEW. Nowo tworzone instytucje, powstające na bazie szkół i placówek specjalnych, będą wspierały szkoły ogólnodostępne przyczyniając się do zwiększenia jakości edukacji włączającej. W ramach projektu przedszkola, szkoły i placówki specjalne pełniące rolę SCWEW zostaną wyposażone w sprzęt specjalistyczny i materiały dydaktyczne. Zostaną też zatrudnieni dodatkowi specjaliści do wspierania pracowników szkoły/przedszkola/placówki specjalnej w realizacji zadań SCWEW;
- Asystent ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych – projekt ma na celu stworzenie standardów usług asystenckich. W jego ramach opracowane będą: założenia prawne, opis kwalifikacji ASPE do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, zasady finansowania i organizacji pracy ASPE oraz programy i scenariusze szkoleń dla asystentów i kadry szkół zatrudniających ASPE. Efektem projektu będzie przygotowanie pierwszej grupy 640 ASPE do pracy z dziećmi i młodzieżą;
- Asystent studenta z ASD – celem projektu jest zwiększenie szans co najmniej 40 studentów na ukończenie studiów oraz ich aktywizację społeczną i zawodową poprzez podjęcie współpracy z liderami adwokatów studenta z ASD wyłonionych z 40 uczelni zakwalifikowanych do projektu z terenu całego kraju, którzy przygotowani zostaną na etapie realizacji projektu do współpracy ze studentami z ASD.
- Udostępniacze – konkurs skierowany do uczniów ze100 szkół podstawowych. Jego celem jest uwrażliwienie i podniesienie świadomości młodych ludzi (klas IV-VII) na temat potrzeb osób, które mają trudności w poruszaniu się czy problemy z percepcją (np. seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami, osoby z czasowymi urazami). W ramach konkursu w szkołach przeprowadzono 296 lekcji i 600 warsztatów dotyczących dostępności, z których łącznie skorzystało ponad 11 tys. uczniów. Dzięki konkursowi tematyka dostępności została rozpowszechniona w wielu szkołach. Ponadto, wypracowane zostały materiały edukacyjne dla nauczycieli dotyczące dostępności.
oprac. AG, źródło : Raport o stanie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami przez podmioty publiczne w Polsce
