Wielkanoc to bardzo ważne święto w Polsce. W kościele świecimy jajka, uczestniczymy we mszy, a potem zasiadamy do stołu z rodziną. A jakie zwyczaje wielkanocne mają mieszkańcy innych krajów? Przenieśmy się na chwilę w podróż dookoła świata, aby zobaczyć jak wygląda Wielkanoc w innych państwach, nie tylko tych europejskich.
Artykuł pierwotnie ukazał się na łamach Razem z Tobą w 2013 roku.
Czechy
Poniedziałkowe spotkanie przy stole zdobią baranki z ciasta i słodycze. Na żadnym stole nie może zabraknąć pomlazki ani alkoholu. Pomlazki, to młode wierzbowe gałęzie splecione w warkocze. Pojawia się również Palenka (Śliwowica), merunka (morelówka) i wódka.
Włochy
Włosi najczęściej Wielkanoc spędzają poza domem. Nie mają zwyczaju polewania wodą w wielkanocny poniedziałek, więc mogą spokojnie wyruszać w podróż. Ich wyjazd przypomina nieco wyjazd na majówkę. Najważniejszym momentem świąt jest obiad, na który tradycyjnie podawana jest baranina lub jagnięcina. Na włoskim stole jako przystawka pojawiają się plasterki salami i jajka na twardo, na pierwsze danie podaje się barani rosół z pierożkami cappelletti, a na drugie: pieczone jagnię.
Meksyk
Święty Tydzień (Semana Santa) rozpoczyna się od Niedzieli Palmowej. Meksykanie uczestniczą w procesji i święcą gałązki palm. Później zostają spalone i wykorzystane jako popiół do posypywania głów. W Wielki Piątek w wielu miasteczkach odgrywa się sceny męki i ukrzyżowania Jezusa. Meksykanie nie mają zwyczaju malowania i święcenia jaj. Niedziela Zmartwychwstania to huczne święto obchodzone do późnej nocy. Towarzyszą mu pokazy sztucznych ogni, zabawy w wesołym miasteczku oraz jedzenie tradycyjnych potraw z ulicznych budek. Poniedziałek wielkanocny rozpoczyna Semana Pascua, czyli Tydzień Paschalny. Semana Santa i Semana Pascua to łącznie dwa tygodnie wolne od pracy i szkoły.
Wielka Brytania
Wielkanocne zwyczaje w Anglii miały swój początek długo przed nastaniem chrześcijaństwa. Nawet nazwa świąt obchodzonych w anglosaskiej tradycji zawdzięcza swoją nazwę bogini wiosny Eostre. Na północy kraju, w Preston obowiązuje zwyczaj turlania ugotowanych na twardo jaj. To, które znajdzie się najdalej – wygrywa. W innych regionach ludzie bawią się trzymając jajko w dłoni i uderzając w jajko przeciwnika. Przegrywa ten którego jajo pierwsze zostanie uszkodzone. Symbolem świat na wyspach jest zając. To pozostałość po tradycji polowania na zające, którą rozpoczynano właśnie w czasie wielkiej nocy.
Australia
Święta na tym kontynencie to mieszanka angielsko-irlandzkich obyczajów. Bardzo popularne jest spożywanie wspólnego wielkanocnego śniadania w gronie ubogich. Spotkania organizowane są w kościołach, wspólnie z duchownymi. Tradycyjny wielkanocny posiłek składa się z wieprzowiny i kurczaka, smażonego z ziemniakami, marchewką oraz dynią.
Niemcy
W Niemczech tradycja wielkanocna bardzo się zmienia – dawny, piękny zwyczaj rozpalania ogniska w niedzielny wieczór, by w gronie bliskich pożegnać zimę i powitać wiosnę dziś już praktycznie nie występuje. Za to głównym symbolem świąt niezmiennie pozostaje zając – szukanie w domach oraz ogródkach czekoladowych zajączków, a także pięknie zdobionych jajek to wesoła zabawa, w której w niedzielny poranek uczestniczą starzy i młodzi. Niemcy lubią też wielkanocne ozdoby i mają nawet swój wariant wiosennej „choinki” – młode gałązki z zielonymi listkami obwieszane są kolorowymi jajkami. A w Wielki Czwartek, zwany tu Zielonym Czwartkiem jajka maluje się na zielono.
Stany Zjednoczone
Święta w USA ograniczają się do jednego dnia. W niedzielę wielkanocną organizowane są konkursy na najciekawszy Easter Bonnet. Kapelusz, bo tak nazywa się takie wielkanocne nakrycie głowy zapoczątkowały kobiety, ale coraz częściej można spotkać w ich również małych chłopców.
Rosja
Wielkanoc na wschodzie nazywana jest Paschą. Zgodnie z przyjętym w cerkwi kalendarzem juliańskim, święto to obchodzi się nieco później niż u katolików. W tym roku wypada 23 kwietnia. W Poniedziałek Wielkanocny w cerkwi odbywa się obrzęd przygotowania krzyżma. Jest to bardzo ważna uroczystość. Krzyżmo składa się z około 50 olejków i wonnych ziół. Proces przygotowania krzyżma trwa trzy dni. Przeprowadza się go tylko w czasie Wielkiego Tygodnia. Krzyżmo jest potem używane do namaszczenia podczas chrztu i konsekracji ołtarzy.
Szwecja
W Szwecji w ostatnie dni Wielkiego Tygodnia dziewczęta i chłopcy, w nawiązaniu do dawnej tradycji, przebierają się za wiedźmy i składają wizyty sąsiadom. Obdarowują ich specjalnie dekorowanymi na tę okazję kartkami, laurkami i listami wielkanocnymi. W zamian oczekują symbolicznych datków, słodyczy lub poczęstunku. Zwyczaj pisania listów rozpowszechnił się głównie w zachodnich regionach Szwecji, gdzie wrzuca się je także do prywatnych skrzynek pocztowych tak, by nie zostać zauważonym – nadawca powinien do końca świąt pozostać anonimowy. W Szwecji obowiązuje również zwyczaj przyozdabiania brzozowych gałązek różnokolorowym pierzem.
Hiszpania
Wielkanoc to najważniejsze święto w Hiszpanii. Obchodzone jest bardzo uroczyście, z powagą, ale i z wielkim przepychem. Hiszpanie świętują w kościołach oraz na ulicach miast i wiosek, biorąc udział w licznych procesjach. Procesje Wielkiego Tygodnia mogą się różnić w zależności od części kraju, w której się odbywają. Jedne z najpopularniejszych oraz najbardziej widowiskowych procesji możemy zobaczyć na południu Hiszpanii, gdzie w Wielki Czwartek i w Wielki Piątek gmina San Vicente de la Sonsierra w La Rioja pełna jest tzw. picaos, którzy biczują swoje plecy dotąd, aż skóra nabierze fioletowego koloru. Wtedy ochotnicy zadają im dwanaście ukłuć za pomocą wtopionych w pszczeli wosk ostrych kawałków szkła. Zgodnie z dawnymi wierzeniami, w ten sposób zła krew wypływa z ciała. Picaos idą boso, owinięci jedynie w białe płótno i ciągną za sobą ciężkie łańcuchy. Nikomu nie wyjawiają swojego sekretu ani ślubów złożonych Bogu. Część Wielkanocy związana ze zmartwychwstaniem Jezusa jest wyjątkowo radosna. Odbywają się różnego rodzaju przedstawienia i pokazy tańca, wszystko w wesołej atmosferze.
Austria
W całej Austrii od Wielkiego Czwartku do pierwszego dnia świąt po wsiach oraz miasteczkach chodzą chłopcy i hałasując drewnianymi grzechotkami naśladują dźwięki dzwonów, które zgodnie z tradycją poleciały do Rzymu, by wrócić dopiero w pierwszy dzień świąt. Gdy dzwony już powrócą, dla młodszych dzieci jest to znak, aby rozpocząć szukanie wielkanocnych koszyczków, które zajączek wypełnił pisankami oraz słodkościami. Pozostali członkowie rodziny wybierają się natomiast na popularne w całym kraju wielkanocne jarmarki, gdzie kupują palemki, świąteczne ozdoby i ręcznie zdobione pisanki.
Liban
Na Bliskim Wschodzie powszechny jest zwyczaj wypieku semolin, czyli małych ciasteczek wypełnionych farszem z daktyli lub orzeszków pistacjowych. Receptura pieczenia tych lokalnych słodkości jest pilnie strzeżona w poszczególnych rodzinach, a starsze pokolenie Libańczyków głęboko wierzy, iż wieszając swoje ciasteczka na gałęziach drzew dostąpi łaski prosto z samego nieba.
Francja
We Francji Wielkanoc traktowana jest raczej jako krótkie wakacje niż wielkie, religijne święto. Francuzi chętnie wyjeżdżają wtedy na wczasy, a w kościołach jest raczej pusto. Za to święto widoczne jest na sklepowych witrynach – cukiernie oferują szeroką gamę baranków i wszelkiego rodzaju dzwonków z ciasta, rośnie też popyt na jagnięcinę, z której Francuzi przyrządzają słynny udziec – un gigot d’agneau.
Filipiny
Na Filipinach tradycja jest równie widowiskowa, co kontrowersyjna. W Wielki Piątek odbywa się procesja, podczas której ochotnicy przybijani są do krzyża. Do przybijania służą gwoździe długości 10 cm, a ochotnicy traktują ten rytuał jako formę modlitwy.
Bułgaria
W Bułgarii po mszy o północy w nocy z soboty na niedzielę, skorupkę jajka (malowanego na jaskrawy czerwony kolor) – pierwszego, które zostanie zjedzone po Wielkim Poście – rozbija się o mur kościoła. Dzięki wielkanocnej tradycji można sobie też zapewnić powodzenie na cały rok – szczęście będzie miał ten, kogo jajko przetrwa bez stłuczki stukanie z jajkami przyjaciół i rodziny.
Półwysep Bałkański
Na Półwyspie Bałkańskim Wielkanoc jest świętem, do którego wszyscy podchodzą z wielką powagą i ściśle przestrzegają zasad. Nadchodzi jednak również czas radości – po ogłoszeniu wspaniałej nowiny o zmartwychwstaniu Chrystusa, następuje widowiskowy pokaz sztucznych ogni, a mieszkańcy prosto z miejsc kultu udają się do domów, gdzie wyprawiają wielką ucztę, podczas której wino leje się strumieniami.
Oprac. DB
