Około rok temu pewna znajoma osoba podsunęła mi do obejrzenia bajkę o zagadkowym tytule „Jeżyk we mgle”. Na pierwszy rzut oka bajka wydała mi się całkiem zwyczajna. Po prostu zwykła stara animacja dla dzieci, przypominająca mi trochę znanego bardzo dobrze w Polsce „Krecika”. Jednak okazało się coś zupełnie innego.
Po pierwszym obejrzeniu i odszukaniu informacji w sieci dowiedziałem się, że jest to jeden z najlepszych krótkometrażowych filmów animowanych na świecie. Powstał w 1975 r. w ZSRR. Jego twórcami są Jurij Norsztejn i Siergiej Kozłow.
Z pozoru prosta historyjka dla dzieci opowiadająca o Jeżyku, który zgubił się we mgle, idąc do swojego przyjaciela Niedźwiedzia, kryje w sobie wiele ukrytych głębokich przekazów i filozoficznych treści. Skłania do przemyśleń. Każdy z nas może odnaleźć w niej coś innego.
Obejrzałem po raz drugi, trzeci i… za każdym razem odkrywałem we mgle coraz więcej i więcej. Gdy myślałem, że odkryłem już wszystko, zapomniałem o Jeżyku i zająłem się całkiem innymi sprawami. Nie miałem pojęcia, że wróci on do mnie w zupełnie nieoczekiwany sposób i skłoni do zupełnie nowych przemyśleń.
Kilka dni później, zupełnie przypadkowo, dowiedziałem się, że Jeżyk został wydany w wersji książkowej w polskim tłumaczeniu. Historia w książce jest bardziej rozbudowana pod względem tekstowym, a ilustracje są przedstawione w jaśniejszej i pogodniejszej tonacji. W bajce pojawia się momentami nieco mroczniejszy i tajemniczy klimat. Wiadomość o książce zbiegła się w czasie z innym ciekawym dla mnie wydarzeniem.
Świat obiegła informacja, że na okładce brytyjskiego „Vogue’a” znalazła się Sinead Burke. Jest ona pierwszą osobą z achondroplazją, która pojawiła się na okładce tego czasopisma. Achondroplazja, potocznie zwana niskorosłością, to wrodzone schorzenie uwarunkowane genetycznie. Objawia się ono wzrostem niższym niż przeciętny (zazwyczaj poniżej 140 cm u osób dorosłych) oraz krótkimi kończynami, nieproporcjonalnymi do reszty ciała. Temat dość szybko podchwyciła telewizja i postanowiono poruszyć go w programie „Pytanie na śniadanie”.
Więcej o Sinead Burke w dziale MODNI ONI.
-> Mała wzrostem, wielka duchem <-
Jednym z dwojga zaproszonych gości programu była moja znajoma Katarzyna Dinst – socjolog i aktywistka na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Sama również urodziła się z achondroplazją. Głównym tematem rozmowy w studiu było nowe podejście do kanonu piękna, a przede wszystkim nowe spojrzenie na osoby z niepełnosprawnościami, które powoli zaczyna zmieniać się na coraz lepsze (mimo, iż wiele jeszcze przed nami).
W pewnym momencie Kasia zwróciła uwagę na bardzo istotny fakt: tak często niepełnosprawność jest kojarzona w mediach wyłącznie ze smutkiem i cierpieniem. Gdy patrzymy na osobę z niepełnosprawnością, wśród naszych odczuć i myśli dominuje smutek. Zbyt rzadko pokazywane są pasje, ciekawe działania i kompetencje takich ludzi, a przede wszystkim ich radość i optymizm, która w wielu sytuacjach im towarzyszy.
W raporcie fundacji Integracja zwrócono również uwagę na fakt, iż osoby z niepełnosprawnościami pokazywane są często w dwóch skrajnych sytuacjach i wymiarach. Pierwszym z nich jest osoba niepełnosprawna, która jest biedna, cierpiąca, której współczują inni ludzie. Natomiast drugim jest osoba przedstawiana jako superbohater, heros walczący z przeciwnościami losu, zdobywający podziw i uznanie społeczeństwa.
Pamiętajmy, że często pomimo trudności w codziennym funkcjonowaniu wiele osób z niepełnosprawnością wcale nie cierpi, lecz stara się cieszyć życiem tak samo jak osoby pełnosprawne. Coraz więcej z nich stara się być aktywnym, rozwijać swoje zainteresowania, pasje, spełniać marzenia.
I w tym momencie nagle ni stąd, ni zowąd skojarzyła mi się wcześniej wspomniana bajka.
Wydaje się, że nie ma ona nic wspólnego z tym tematem. Otóż, nic bardziej mylnego! – jak mawia jeden z moich ulubionych youtuberów Radek Kotarski. Tak jak we mgle, w ludziach kryją się różne ciekawe rzeczy. Trzeba się jednak w nią zanurzyć, żeby je odkryć. We mgle rzeczy wydają się straszniejsze niż są w rzeczywistości. Czyż nie tak nieraz postrzegamy niepełnosprawność? Czy nie oceniamy osób z niepełnosprawnością tylko na podstawie pierwszego wrażenia, utartych schematów i stereotypów? Czy nie boimy się tego, co nieznane, tak jakbyśmy bali się wejść w mgłę? Pozostawię te pytania jako otwarte.
Dla ciekawskich:
„Jeżyka we mgle” z polskimi napisami możecie obejrzeć tutaj. Polecam nie tylko dzieciom, ale też dorosłym. Zachęcam również do przeczytania książki, którą można kupić w wielu księgarniach, zarówno tradycyjnych, jak i internetowych.
Rozmowa w „Pytaniu na Śniadanie”, o której pisałem, jest dostępna tu. Zachęcam do jej wysłuchania. Myślę, że jej najważniejszą puentą jest to, iż powinniśmy być otwarci na różnorodność i nie obawiać się jej.
Zapraszam również na kanał Kasi Dinst na Youtube pt. Kasia Działa. Dowiecie się z niego mnóstwo ciekawostek na temat życia osób z niepełnosprawnością i przełamywania stereotypów.
