„Córki Wawelu” to książka dla miłośników historii, ale jest w niej coś więcej niż fakty z przeszłości. Znajdziemy tam przede wszystkim próbę zrozumienia kobiecej egzystencji w czasach jagiellońskich. Jaką rolę pełniły kobiety w wielkiej polityce? Czego od nich oczekiwano, na co im pozwalano i jak wyglądało ich codzienne życie?
Całej Polsce znana jest historia tragicznej miłości króla Zygmunta Augusta do Barbary Radziwiłłówny. Na ten temat pisano książki, sztuki teatralne, nagrywano filmy. A co wiemy o siostrach Zygmunta Augusta? Niewiele. Królewny jagiellońskie pozostały w cieniu swojego brata i jego wielkiej miłości do kobiety z ludu. Anna Brzezińska wyciągnęła siostry króla z cienia i oświetliła je bardzo jaskrawym światłem wiedzy o złotych czasach Jagiellonów.
Bohaterkami tej obszernej powieści są kobiety, przede wszystkim pięć córek Zygmunta Starego, Jadwiga ze związku z Barbarą Zápolyą oraz Izabela, Zofia, Anna i Katarzyna ze związku z Boną Sforzą. Autorka przyjrzała się również życiu dwórek, a także funkcjonowaniu karlic na królewskim dworze. Kobiety tworzące fraucymer nie zostały wymyślone, one naprawdę istniały. Karlica Dosia, której przejmujące losy śledzimy od narodzin po późną starość, jest postacią historyczną. Matkę Dosi, chłopkę Reginę autorka wymyśliła, ale w tej postaci zawarta jest prawda o tysiącach mieszkanek wsi, które przybywały do Krakowa w poszukiwaniu pracy i lepszego życia, a w rzeczywistości często stawały się niewolnicami.
Anna Brzezińska połączyła dyskurs historyczny z wciągającą fabułą. Każdy rozdział zaczyna się podobnie, najpierw gruntowne wyjaśnienie jakiegoś zagadnienia, a potem wartka akcja przedstawiająca losy bohaterek. Autorka w oparciu o wydarzenia, dokumenty, dzieła sztuki, legendy odtwarza życie kobiet w czasach jagiellońskich. Przygląda się ślubom, narodzinom, swataniu królewskich dzieci, zagląda do listów królewien, zwłaszcza listów królewny Zofii, które do dziś nie zostały należycie zbadane, analizuje kobiece zajęcia, tkanie i haftowanie, pochyla się nad kosmetykami, medykamentami i truciznami. Brzezińska wyraźnie zaznacza, które z przywoływanych faktów są prawdziwe, a które zostały wymyślone.
W całości otrzymujemy bardzo wiarygodny i barwny obraz kobiety w szesnastym wieku. Autorka nie pomija spraw trudnych, gwałtów, przemocy i przedmiotowego traktowania niewiast, królewny były przecież kartą przetargową w relacjach z władcami innych państw.
„Córki Wawelu” są lekturą porywającą, bogatą w szczegóły, prezentującą rzeczy i ludzi zarówno z bliska, jak i w szerokiej perspektywie epoki. Książka pokazuje spory kawałek polskiej historii, a także dawne dzieje innych krajów Europy, głównie Szwecji. Z powieści dowiemy się o wielu ciekawych faktach, na przykład o tym, że władca Rusi, Iwan Groźny starał się o rękę córki Zygmunta Starego, a swoim wysłannikom kazał wybrać królewnę młodszą i tłuściejszą, padło na Katarzynę.
Bardzo zachęcam do lektury „Córek Wawelu”. Wersja dźwiękowa książki pozwoli czytelnikom zagłębić się w barwną opowieść o kobietach, z których jedne przemykają ukradkiem po ciemnych zaułkach Krakowa, a inne przechadzają się po komnatach Wawelu.
Audiobook: Anna Brzezińska, „Córki Wawelu. Opowieść o jagiellońskich królewnach”, Wydawnictwo Literackie 2018, czyta Weronika Nockowska, czas nagrania: 28 godzin 27 minut.
Fot. mat. pras.
