Już wkrótce wielu polskich rodziców będzie mogło skorzystać z nowych świadczeń. To nawet – jak wskazuje MRPiPS – łącznie 36 tys. zł na dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia – niezależnie od dochodów. Ustawa przygotowana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma już podpis Prezydenta RP. Wnioski o nowe świadczenia będzie można składać do ZUS od 1 października 2024 r.
Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”, która wprowadza trzy nowe świadczenia dla rodzin z dziećmi do lat 3:
- świadczenie „aktywni rodzice w pracy” kierowane do aktywnych zawodowo rodziców dziecka w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Ustawa definiuje aktywność zawodową, której poziom/rodzaj będzie uprawniał do otrzymywania ww. świadczenia. Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać w wysokości 1500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy od 12 do 35 miesiąca życia dziecka. W przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności powyższe świadczenie będzie przysługiwało w podwyższonej wysokości 1900 zł miesięcznie,
- świadczenie „aktywnie w żłobku” zastąpi obecnie funkcjonujące dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, które przysługuje w wysokości do 400 zł miesięcznie. Świadczenie „aktywnie w żłobku” będzie kierowane do rodziców dzieci uczęszczających do instytucji opieki nad dzieci do lat 3. – tj. żłobka, klubu dziecięcego albo dziennego opiekuna i będzie przysługiwało w wysokości do 1500 zł miesięcznie na dziecko lub do 1900 zł miesięcznie na dziecko niepełnosprawne, jednak nie więcej niż wysokość opłaty, jaką rodzic ponosi za pobyt dziecka w instytucji opieki. To świadczenie nie będzie wypłacane bezpośrednio wnioskującemu rodzicowi, ale powędruje do żłobka/klubu dziecięcego/opiekuna dziennego, który obniży rodzicowi opłatę za pobyt dziecka w tej instytucji.
- świadczenie „aktywnie w domu” zastąpi dotychczas funkcjonujący i przysługujący na pierwsze dziecko, rodzinny kapitał opiekuńczy. „Aktywnie w domu” będzie przysługiwało na każde dziecko w rodzinie w wieku od 12 do 35 miesiąca życia i będzie wypłacane w wysokości 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące. Jest to wsparcie kierowane do tych rodziców dzieci, którzy nie będą uprawnieni lub z własnej woli nie zdecydują się na skorzystanie z świadczenia „aktywni rodzice w pracy” lub „aktywnie w żłobku”, gdyż w szczególności pozostaną nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki.
Wybór formy świadczenia będzie zależał od rodzica, będzie możliwa także wielokrotna zmiana decyzji w trakcie trwania programu – tzn. rezygnacja z jednej formy wsparcia i przejście na drugą. Ważne jest jednak, że na to samo dziecko za dany miesiąc może być wypłacone tylko jedno świadczenie.
Zgodnie z ustawą rodzice będą mogli skorzystać z nowych rozwiązań od 1 października 2024 r. Świadczenie wypłaci Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
– Prawie każda młoda matka, prawie każda młoda kobieta w Polsce chociaż raz podczas rozmowy rekrutacyjnej w pracy usłyszała pytanie: jak zamierza pani godzić życie zawodowe z życiem rodzinnym, pracę z opieką nad dzieckiem? To pytanie, które oczywiście nigdy nie powinno padać na rozmowach kwalifikacyjnych, jest pytaniem niezwykle ważnym. Ale to pytanie jest ważne wtedy, kiedy kierujemy je pod adresem państwa – bo rolą państwa jest umożliwić łączenie ról zawodowych z rolami rodzinnymi. Bycie mamą z byciem aktywną zawodowo, bycie tatą z byciem pracownikiem. Tą odpowiedzią jest program Aktywny Rodzic – wskazuje minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
– Ustawa „Aktywny rodzic” wprowadza również ważne rozwiązania, których celem będzie dynamiczny rozwój miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, szczególnie na terenie gmin, w których do tej pory nie funkcjonowała żadna instytucja, a takich na koniec I kwartału 2024 r. było 1047. Wsparcie w zakresie tworzenia jak i funkcjonowania ponad 102 tys. nowych miejsc opieki zapewnia realizowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 Aktywny Maluch 2022-2029 (wcześniej MALUCH+ 2022-2029), którego budżet wynosi 6,5 mld zł. Wysokość dofinansowania na tworzenie miejsc opieki dla jednostek samorządu terytorialnego do 57 528 zł bez VAT na 1. miejsce opieki, dla pozostałych podmiotów 12 410 zł z VAT. Niezależnie jaki podmiot utworzy miejsca, przez okres 36 miesięcy będzie otrzymywał środki na utrzymanie w kwocie 836 zł miesięcznie na 1 miejsce, celem zmniejszenia opłat ponoszonych przez rodziców – wskazuje MRPiPS.
Kolejnym rozwiązaniem jest wprowadzenie jednolitych standardów jakości świadczonej opieki, tak aby rodzice mieli pewność, że dziecko w żłobku, klubie dziecięcym albo u dziennego opiekuna ma zapewnioną opiekę na wysokim poziomie. – Standardy te staną się obligatoryjne od 1 stycznia 2026 r., a do tego czasu zostaną podjęte działania pozwalające przygotować kadry zatrudnione w instytucjach opieki, podmioty tworzące te instytucje, jak i gminy je kontrolujące, do osiągnięcia standardów niezbędnych, ale również rozwojowych – wskazuje ministerstwo.