„Same plusy, Wolontariat 50+”, to program dla ludzi których młodość już minęła, ale chcą, żeby życie nadal dawało im satysfakcję; są zainteresowane zdobywaniem nowych umiejętności, oraz utrzymaniem sprawności umysłowej i fizycznej. Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce wraz z Regionalnym Centrum Wolontariatu w Elblągu przygotowała atrakcyjną propozycję dla osób po pięćdziesiątce, które dysponują potencjałem doświadczenia, wiedzy i czasu.
Jak powszechnie wiadomo, rośnie liczba ludzi starszych w naszym kraju. W 2006 r. osoby powyżej 60 roku życia stanowiły już 17,6 % ogółu społeczeństwa. Wiele z nich, uwolnionych od obowiązków rodzinnych związanych z wychowaniem dzieci, a z czasem także od obowiązków zawodowych, dysponuje wolnym czasem, który wraz ze zdobytym życiowym doświadczeniem i wiedzą fachową stanowi cenny zasób, który nie powinien się marnować.
Założenia programu „Same plusy, Wolontariat 50+”.
Program ma na celu wypracowanie modelu działań na rzecz rozwoju wolontariatu osób starszych. Osoby po pięćdziesiątce, które już zakosztowały pracy w wolontariacie, stwierdziły, że zaspakaja on te wszystkie, opisane wyżej potrzeby. Jednocześnie osoby starsze świetnie sprawdzają się w roli wolontariuszy.
Niestety wolontariuszy po pięćdziesiątce jest jeszcze stosunkowo niewielu. W Polsce dotychczas brakuje doświadczeń w tym zakresie – toteż program ma charakter pilotażowy.
Obejmuje cztery bloki działań:
1)Badanie postaw wobec wolontariatu 50+. Ten punkt programu został juz zrealizowany. Raport z badania, przeprowadzonego wśród 300 osób po pięćdziesiątce oraz 70 instytucji i organizacji społecznych z terenu Elbląga i powiatu elbląskiego, stanowi materiał wyjściowy do dalszej części programu.
2)Szkolenie i warsztaty dla starszych wolontariuszy. Zakłada się udział w warsztatach 20 kandydatów na wolontariuszy oraz dobór i przeszkolenie instytucji i organizacji, w których mogliby pracować, a także zatrudnienie wolontarystyczne i monitoring ich pracy.
3)Lokalne partnerstwo na rzecz wolontariatu 50+. W ciągu 10 spotkań lokalna koalicja organizacji i instytucji zainteresowanych tym tematem, wypracuje strategię rozwoju wolontariatu osób starszych i pomoże przygotować odpowiednią ofertę dla tych wolontariuszy.
4)Kampania edukacyjna i promocja wypracowanego modelu. Kampania ma być przeprowadzona wśród osób po pięćdziesiątce, instytucji i opinii publicznej w Elblągu i powiecie elbląskim.
Badania
Osoby poddane badaniu nie były wybierane przypadkowo. Z uwagi na cel badań wybierano potencjalnych wolontariuszy, w związku z tym pominięto np. osoby obłożnie chore.
W badaniu wzięło udział 300 osób powyżej 50-tego roku życia, z czego 63% stanowiły kobiety, a 37% mężczyźni, przy czym co drugi badany (46%) nie ukończył 60 lat.
Przeważały osoby dobrze wykształcone – ponad 58% stanowiły osoby ze średnim i wyższym wykształceniem (według GUS, w Polsce jest to 33%), co daje wyraźną nadreprezentację w badanej grupie, osób lepiej wykształconych. Niewątpliwie miało to wpływ na wyniki badania.
Osoby, badane to w przeważającej mierze (69%) renciści i emeryci (w tym13% aktywnych zawodowo). Co piąty respondent (21%) pracuje w pełnym wymiarze godzin. Tylko 2% badanych stanowiły osoby bezrobotne, a 3% osoby nie pracujące zawodowo i zajmujące się domem.
Badani w większości oceniali swoją sytuację materialną a także stan zdrowia, jako przeciętne.
Dobrym momentem do rozpoczęcia pracy woluntarystycznej jest przejście na emeryturę. Stąd pojawiły się pytania do emerytów o ich odczucia i plany. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że przejściu na emeryturę towarzyszą ambiwalentne uczucia. Z jednej strony osoby ankietowane wyrażają radość, że kończą pracę (31,7%), będą mieć więcej czasu dla swoich bliskich i przyjaciół (22,4%), na odpoczynek (21,5%), rozwijanie własnych pasji (15,6%). Z drugiej strony obawiają się pogorszenia warunków materialnych (24,4%), martwi ich fakt ukończenia pracy (21%), boją się samotności i ograniczenia kontaktów z innymi ludźmi (16,6%), obawiają się nadmiaru wolnego czasu (10,7%). Aż 9,8% wskazuje na poczucie bycia niepotrzebnym. 16,6% nie zastanawia się nad konsekwencjami rozpoczęcia kolejnego etapu w swoim życiu.
Dla blisko połowy emerytów jest to czas wycofania z czynnego życia społecznego. Może to być zacisze rodzinne (wnuki), albo wręcz samotna walka z chorobami. Jednak aż około 26 % upatruje w pozyskanym wolnym czasie szansę na rozwój swoich pasji i zainteresowań, w tym 12,7 % jest skłonna zaangażować się w pracę społeczną. To niewątpliwie ogromny potencjał, który grzech byłoby zmarnować!
Raport z badań jest dostępny w Regionalnym Centrum Wolontariatu w Elblągu.
Pierwsze spotkanie – zawiązanie partnerstwa
16 marca, w siedzibie Regionalnego Centrum Wolontariatu (RCW) w Elblągu, odbyło się pierwsze spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele zainteresowanych instytucji i organizacji.
Jak stwierdziła pani Beata Tokarz – reprezentantka Akademii Rozwoju Filantropii, wybór RCW w Elblągu na partnera, nie był przypadkowy. Zadecydowała o tym m.in. aktywność środowiska pozarządowego w Elblągu oraz elbląskie doświadczenia w budowaniu lokalnych koalicji. Akademia wiele się spodziewa po realizacji tego programu: wypracowane modelowe rozwiązania mają być promowane w całej Polsce oraz staną się podstawą do kolejnych projektów na rzecz osób starszych.
Znakomitym gościem spotkania był prof. dr hab. Zbigniew Woźniak z Instytutu Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w latach 1998-1999 pełniący funkcję Pełnomocnika Premiera ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, obecnie ekspert, zaangażowany w opracowanie strategii polityki miasta wobec ludzi starszych w Poznaniu, autor licznych publikacji naukowych, dotyczących seniorów. W bardzo interesującym wystąpieniu profesor przedstawił założenia strategii poznańskiej oraz koncepcję planowanego Centrum Wspierania Jakości Życia Seniorów.
Powołanie koalicji
W efekcie spotkania podjęta została uchwała o powołaniu lokalnej koalicji, do której wstępnie zgłosiło akces 12 organizacji i instytucji. Ostatecznie do partnerstwa przystąpiły: Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie „Szansa”, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Elbląskiej Świetlica Socjoterapeutyczna przy ul. Gwiezdnej w Elblągu, Hospicjum św. Jerzego im. Aleksandry Gabrysiak, Integracyjny Klub Seniora przy SM „Sielanka”, Uniwersytet III Wieku i Osób Niepełnosprawnych, Stowarzyszenie dla Milejewa „Pogezania”, Stowarzyszenie Integracyjne „Razem”, Regionalne Centrum Wolontariatu w Elblągu, Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Elblągu, Wydział Społeczny Urzędu Miejskiego w Elblągu, Przedszkole nr 15, Akcja Katolicka Oddział Parafialny św. Brunona, Fundacja Elbląg.
Moderatorem koalicji został Arkadiusz Jachimowicz (Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych). Zaproponował harmonogram prac koalicji, w ramach przewidzianych w programie 10 spotkań. Konkretnym efektem tych prac ma być strategia rozwoju wolontariatu 50+, obejmująca zadania, które wypromują i przyczynią się do rozwoju wolontariatu 50+, oraz określająca możliwości ich sfinansowania.
Strategia rozwoju wolontariatu osób starszych
Obecnie dobiegają końca prace nad strategią rozwoju wolontariatu osób starszych, prowadzone pod kierunkiem Arkadiusza Jachimowicza. Strategia jest wielokierunkowa.
Jej główne cele to: rozwój i wzmocnienie zawiązanego partnerstwa, zwiększenie zaangażowania osób 50+ w działania woluntarystyczne oraz aktywności organizacji pozarządowych na rzecz wolontariatu 50+ , a także zmiana postaw społecznych wobec wolontariatu 50+.
Wśród planowanych działań są: utworzenie bazy danych o wolontariuszach 50+ oraz bazy ofert dla tych wolontariuszy, utworzenie bazy organizacji i instytucji zatrudniających starszych wolontariuszy, wizyty studyjne w krajach, gdzie wolontariat osób starszych dobrze funkcjonuje, opracowanie systemu informacji oraz otworzenie klubu dla wolontariuszy 50+, przeprowadzenie kampanii społecznych na rzecz tej idei przy pomocy wszystkich lokalnych mediów, materiałów informacyjnych i spotkań w różnych środowiskach, organizowanie tematycznych konkursów.
Ostateczny kształt strategia otrzyma po zebraniu członków partnerstwa, na którym zostanie przyjęta.
Zakończenie i kontynuacja projektu
Projekt zakończy się jesienią, dwoma ważnymi wydarzeniami: wystawą fotograficzną prezentującą wolontariuszy 50+ (planowany termin – wrzesień) oraz regionalną (wojewódzką) konferencją podsumowującą, która odbędzie się w Elblągu, w listopadzie br. W czasie konferencji zaprezentowana zostanie opracowana strategia rozwoju wolontariatu 50+. Pozostanie jeszcze promocja efektów projektu przy pomocy wszelkich możliwych środków: mediów, organizacji, instytucji.
Działania projektowe mają zakończyć się w grudniu 2007 – co nie oznacza końca działań na rzecz rozwoju wolontariatu 50+. Nadal funkcjonować i rozwijać się będzie partnerstwo, realizując przyjętą strategię.
O osobach starszych mówi się obecnie na wszystkich szczeblach: w gminach, powiatach, kraju i Unii Europejskiej, która przeznacza na ten cel znaczne środki finansowe. Z dwóch powodów: po pierwsze, żeby nie zmarnowały się wiedza i doświadczenie ludzi starszych, które są bezcenne, po drugie, by osoby te pozostały, jak najdłużej, podmiotami (w przeciwieństwie do przedmiotów), odgrywającymi w społecznym życiu rolę odpowiadającą ich wiedzy i doświadczeniu. Wolontariat 50+ może spełnić te obydwa cele.
Regionalne Centrum Wolontariatu w Elblągu ul. Związku Jaszczurczego 17 tel. 055 236 27 16. TB Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 1780
