Cały świat czeka z nadzieją na szczepionkę przeciw COVID-19. Nagły i niespodziewany wybuch pandemii ujawnił słabości systemów opieki zdrowotnej w wielu krajach, zwłaszcza w zakresie braku personelu medycznego.
Ważne jest, aby do masowych szczepień dobrze się przygotować. Dlatego niezwykłe istotne jest podjęcie działań, które zapewnią niezbędny personel uprawniony nie tylko do wykonywania, lecz także do kwalifikowania do szczepień.
Kluczowym aspektem pozostaje rozszerzenie kompetencji pielęgniarek o możliwość wykonywania badań kwalifikacyjnych do szczepień. Panująca epidemia, nie tylko pokazuje jak ważną rolę odgrywa zintegrowane środowisko medyczne, lecz również pozwala dostrzec problem niewykorzystanego potencjału personelu pielęgniarskiego. Rozszerzony zakres kompetencji pielęgniarek powinien zostać uzupełniony o nowe obowiązki, które w przyszłości pozwolą wzmocnić działania służby zdrowia na rzecz zabezpieczenia kraju przed następną epidemią.
Trwająca epidemia ukazuje skalę problemu, który dotyczy braku uprawnień do wykonywania dodatkowych funkcji przez pielęgniarki. Od 1 stycznia została wprowadzona możliwość realizacji porady pielęgniarskiej w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej (AOS). Dotyczy to obszarów z zakresu: chirurgii, kardiologii i diabetologii. Nadal procesowana jest porada pielęgniarska w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ), która pozwoli zracjonalizować system opieki zdrowotnej. Przekształcenie i uzupełnienie obowiązków oraz uprawnień niektórych przedstawicieli zawodów medycznych jest niezbędne do usprawnienia działania całego systemu ochrony zdrowia. Rozszerzenie kompetencji pielęgniarek będzie odgrywało kluczową rolę dla całego społeczeństwa, w tym dla środowiska lekarskiego. Dzięki tym usprawnieniom systemowym lekarze specjaliści zostaną odciążeni od niektórych obowiązków.
– Bez zlecenia lekarskiego pielęgniarka może wykonywać świadczenia zapobiegawcze, diagnostyczne, lecznicze i rehabilitacyjne. Samodzielne również możemy ordynować podawanie niektórych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych oraz wypisywać recepty w realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Te zmiany to dla nas szansa na poszerzenie samodzielności i niezależności, a dla pacjentów łatwiejszy dostęp do świadczeń medycznych. Miejmy nadzieję, że to przełoży się na zmniejszenie kolejek do specjalistów – podkreśla Zofia Małas, Prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.
WHO mianowało rok 2020 rokiem pielęgniarek i położnych, 7 kwietnia obchodziliśmy Światowy Dzień Zdrowia, który również był poświęcony pielęgniarkom i położnym. Od 20 kwietnia do 24 kwietnia obchodzimy tydzień szczepień, który także jest poświęcony pielęgniarkom. Mimo tak wielu inicjatyw wzmacniających rolę pielęgniarek, ta grupa zawodowa niestety nadal pozostaje niedoceniona. Dlatego wprowadzenie zmian systemowych pozwoli na lepsze radzenie sobie z zagrożeniem w przyszłości.
– Dla środowiska pielęgniarskiego niezwykle istotne jest zwiększenie uprawnień o kwalifikowanie do szczepień i wykonywanie szczepień. Jest to szczególnie ważne w opiece nad pacjentami z grup podwyższonego ryzyka, szczególnie dotyczy to osób starszych, ponieważ to właśnie w tej grupie istnieje ryzyko powikłań i odnotowujemy największą liczbę zgonów. W dobie starzejącego się społeczeństwa ważna jest prewencja i budowanie odporności wśród społeczeństwa, co pozwoli na przyszłość zapobiec kolejnej epidemii – dodaje prof. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
Obecnie tylko lekarz może zakwalifikować do szczepienia, które następnie wykonuje lekarz lub pielęgniarka. Kolejną grupą wykwalifikowanych specjalistów, na którą watro zwrócić uwagę są farmaceuci. Wytyczne, które odciążą środowisko lekarskie oraz wprowadzenie tak zwanej opieki farmaceutycznej zostały zapisane m.in. w rządowym dokumencie Polityki Lekowej Państwa na lata 2018-2022. Zapisy dotyczą wprowadzenia opieki farmaceutycznej, rozszerzenia grup uprawnionych do wypisywania recept czy wykonywania szczepień i wskazują kierunek niezbędnych zmian, aby udrożnić nasz system ochrony zdrowia. Przykładem w kontekście chorób zakaźnych są uprawnienia do kwalifikowania i wykonywania szczepień przeciw grypie.
Wykorzystanie potencjału i zaangażowanie wszystkich pracowników ochrony zdrowia pomoże w sprawnym wdrożeniu przytoczonych wytycznych dotyczących wykonywania i kwalifikowania do szczepień, także przez pielęgniarki i farmaceutów. To właśnie profilaktyka jest kwestią kluczową dla zdrowia publicznego. Skutecznym narzędziem, które pozwala na zapobieganie zachorowaniom są szczepienia. Osiągnięcie wysokiego poziomu wyszczepialności pozwoli nie tylko na zmniejszenie zachorowalności, lecz również zapobiegnie ciężkim powikłaniom, hospitalizacjom i zgonom.
