W kościele katolickim od Środy Popielcowej, która w tym roku wypadła 2 marca, rozpoczął się okres Wielkiego Postu. Wielki Post trwa czterdzieści dni. Rozpoczyna go Popielec, czyli obrzęd posypania głów popiołem, na pamiątkę znikomości życia ludzkiego, które jedynie w Bogu może pokładać nadzieję zbawienia. Radosną mszą świętą rezurekcyjną kończy się czas pokuty a rozpoczyna okres Zmartwychwstania Pańskiego, nazywanego inaczej Wielkanocą.
W okresie Wielkiego Postu wyznawcy Chrystusa zobowiązani są do pokuty, spędzania czasu na modlitwie. Kościół uczy także w tym czasie, aby z większą uwagą traktować potrzeby bliźnich. Do najważniejszych nabożeństw tego okresu należy odprawiana w piątek Droga Krzyżowa i w niedzielę Gorzkie Żale. Drogę Krzyżową odbywamy, wędrując śladami 14 stacji, które są wizerunkami odtwarzającymi mękę Jezusa Chrystusa, od niesłusznego osądzenia przez Piłata, przez biczowanie, cierniem koronowanie, następnie dźwiganie drzewa krzyża i śmierć krzyżową na Golgocie, aż po złożenie do grobu. Obyczaj ten narodził się w Jerozolimie, mieście w którym wydarzenie to nastąpiło i gdzie pierwsi chrześcijanie otaczali czcią miejsca związane z męką Jezusa. Liczbę 14 stacji ustalono w XVII wieku.
Drzewo Krzyża na którym zmarł Chrystus zostało odnalezione w III wieku naszej ery, w okresie kiedy zakończyło się w Rzymie prześladowanie chrześcijan. Odnalazła je matka cesarza Konstantyna Wielkiego Helena, następnie zostało ono podzielone na trzy części i jak podają źródła ofiarowane do trzech głównych ośrodków chrześcijaństwa Jerozolimy, Konstantynopolu i Rzymu.
W Elblągu w katedrze Św. Mikołaja również znajdują się Relikwie Krzyża Świętego, przywiezione tutaj do zamku krzyżackiego w połowie XIII wieku, następnie umieszczone w ozdobnym relikwiarzu. Po zburzeniu zamku krzyżackiego w 1454 i włączeniu Elbląga do Polski Relikwie Krzyża Świętego umieszczono w kościele Świętego Mikołaja i tutaj w Katedrze Elbląskiej która uzyskała w 2000 roku miano Sanktuarium Krzyża Świętego znajdują się obecnie.
Drugim bardzo istotnym nabożeństwem okresu Wielkiego Postu są „Gorzkie żale”. Tradycja odprawiania tego nabożeństwa powstała w Polsce. Autorem tekstu był ksiądz Wawrzyniec Stanisław Benik ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo. Po raz pierwszy odprawiono je w kościele Świętego Krzyża w Warszawie w 1707 roku, stąd rozprzestrzeniło się po całej Polsce. „Gorzkie żale” to misterium pasyjne, rozpamiętujące mękę Chrystusa. Składa się z trzech części, z których pierwsza opisuje co Pan Jezus wycierpiał od modlitwy w Ogrójcu, aż do niesłusznego oskarżenia. Druga część opisuje cierpienia Jezusa od niesłusznego oskarżenia do cierniem ukoronowania, a trzecia od cierniem ukoronowania do Jego śmierci krzyżowej. Każda część zawiera „Pobudkę”, nawiązującą do żałoby po śmierci Jezusa, która ma doprowadzić do odrodzenia duchowego człowieka.
Gorzkie żale, ukazały się jako książeczka pod tytułem „Snopek Miry z Ogroda Gethsemnańskiego, albo żałosne Gorzkiej Męki Syna Bożego rozpamiętywanie” i powstały w wyniku zapotrzebowania ludu na polskie pieśni pasyjne, które zastąpić miały śpiewane w kościele niezrozumiałe pieśni łacińskie.
HL
