Podczas konferencji prasowej, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz przedstawiła wsparcie, które oferuje nasze miasto osobom z niepełnosprawnościami i pytała, dlaczego nie wspiera ich polskie państwo.
– Od początku istnienia, współpracujemy z partnerami publicznymi i niepublicznymi. Jednym z największych jest Miasto Gdańsk – samorząd, na zlecenie którego realizujemy bardzo wiele zadań i który wspiera nas nie tylko finansowo, ale również pozafinansowo – podkreślała podczas konferencji Joanna Cwojdzińska, przewodnicząca Zarządu Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Gdańsku.
– Budynek, w którym dziś prowadzimy działalność, został nam użyczony przez Miasto Gdańsk na 40 lat. Dzięki temu jesteśmy w stanie pozyskać środki z różnych źródeł na to, by ten budynek dostosowywać do potrzeb osób niepełnosprawnych i prowadzić w nim działania. Tu funkcjonuje Ośrodek Wczesnej Interwencji i Wspomagania Rozwoju dla dzieci najmłodszych, niepubliczna poradnia wspomagania rozwoju, niepubliczna placówka przyspasabiająca do pracy. Tu również, są ośrodki wsparcia dla osób dorosłych: środowiskowy dom samopomocy oraz biuro integracji zawodowej osób z niepełnosprawnościami i centrum wolontariatu.
– Gdańsk jest miastem wolności i solidarności. Solidarność współcześnie oznacza solidarność z tymi, którzy potrzebują naszego wsparcia. Tak właśnie rozumiem rolę samorządu – mówiła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. – Bardzo jestem wdzięczna, że mamy tak aktywnych rodziców, bo stowarzyszenie jest głównie tworzone przez rodziców osób z niepełnosprawnościami, we współpracy z którymi stworzyliśmy model współpracy. Model, którego uczą się od nas wszyscy. Ale dzisiaj zasadnicze pytanie jest inne: czy jest to zadanie tylko organizacji pozarządowych i samorządów? Czy nie całego systemu? Gdzie w tym wszystkim jest polskie państwo?
W Gdańsku, obsługą i wsparciem osób z niepełnosprawnościami zajmuje się – w zależności od zgłaszanych potrzeb i rodzajów spraw – kilka miejskich jednostek, którymi są:
- Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności,
- Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku,
- Gdański Urząd Pracy,
- Gdańskie Centrum Świadczeń.
Zgodnie z danymi, opracowanymi na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, w Gdańsku żyło wówczas: 60 125 osób z niepełnosprawnościami (w tym: 44% mężczyzn, 56% kobiet).
Na podstawie danych własnych (zebranych z liczby wniosków o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności, złożonych w latach 2005 – 2014), Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności szacuje aktualną liczbę osób z niepełnosprawnościami w Gdańsku na:
- 81.859 osób, w tym:
dzieci (osoby poniżej 16 roku życia) – 9.089 osób,
dorośli (osoby powyżej 16 roku życia) – 72.770 osób.
(dane te mogą być zawyżone, ponieważ statystyka nie wyłącza osób, które zmarły już po wydaniu orzeczenia).
W roku 2018 wydano w Gdańsku 6.601 orzeczeń o ustaleniu stopnia niepełnosprawności oraz 1515 kart parkingowych (dla osób fizycznych 1.511, dla osób prawnych 4).
Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie
Wsparcie MOPR dla osób z niepełnosprawnością to m.in. świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi i prowadzenie ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Na terenie Gdańska funkcjonuje:
- 11 środowiskowych domów samopomocy z 273 miejscami; kwota wydatkowana w 2018 roku to 4.514.492,40 PLN, w tym ze środków własnych Miasta: 279.300,00 PLN.
- 7 klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi z 77 miejscami. Kwota wydatkowana w 2018 roku 471.397,60 PLN.
W 2018 roku MOPR w Gdańsku wystąpił do Wojewody Pomorskiego o przyznanie dodatkowych środków z dotacji celowej na zadania związane z rozwojem sieci ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi w kwocie 1.027.338,88 PLN, w tym m.in. na uruchomienie nowych miejsc w istniejących placówkach, wykonanie niezbędnych prac remontowych, zakup wyposażenia. Otrzymana kwota to: 124.705,60 PLN na utworzenie dwóch nowych miejsc w ŚDS dla osób z chorobą Alzheimera oraz wykonanie prac remontowych i zakup wyposażenia w dwóch placówkach.
Środki przekazywane przez Rząd na pomoc skierowaną do osób z niepełnosprawnościami są niewystarczające w stosunku do potrzeb zgłaszanych przez mieszkańców Gdańska – osób z niepełnosprawnościami. Jako przykład mogą tu posłużyć dofinansowania do zadań z zakresu rehabilitacji społecznej osób z niepełnosprawnościami, finansowane ze środków PFRON.
Wszystkie te zadania cieszą się ogromnym zainteresowaniem ze strony osób z niepełnosprawnościami mieszkających w Gdańsku. Dotyczy to przede wszystkim dofinansowań do uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych. Jednak środki, które Miasto otrzymuje z PFRON na dany rok są niestety znacznie niewystarczające w stosunku do istniejących potrzeb, wynikających ze złożonych wniosków.
Jako przykład można przedstawić rok 2018. Osoby z niepełnosprawnościami złożyły ogółem 2.049 wniosków o dofinansowanie zadań z zakresu rehabilitacji społecznej. Środki otrzymane z Funduszu wystarczyły na wypłatę 1.064 dofinansowań. Należy jednak pamiętać, że wiele osób z niepełnosprawnościami rezygnowało ze składania wniosku, po otrzymaniu od pracowników MOPR w Gdańsku informacji, o wyczerpaniu się środków na dany rok lub też po otrzymaniu informacji o negatywnym rozpatrzeniu ich wniosków składanych w poprzednich latach. Można więc przyjąć, że realne zapotrzebowanie na środki z dofinansowań jest jeszcze większe.
W efekcie, wiele osób z niepełnosprawnościami, mieszkanek i mieszkańców Gdańska, nie ma niestety szans na otrzymanie dofinansowania ze środków PFRON.
Podobna sytuacja dotyczy zadań z zakresu rehabilitacji społecznej, realizowanych przez organizacje pozarządowe, działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Z uwagi na brak wystarczających środków, część ofert lub wniosków jest rozpatrywana negatywnie.
Gdański Urząd Pracy
Gdański Urząd Pracy co roku dysponuje środkami PFRON. Poniższe zestawienie, przedstawia liczbę beneficjentów, którzy skorzystali we wsparcia, w podziale na formy aktywizacji. Wysokość środków na aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnościami w roku 2018 wyniosła 1.010.000,00 PLN, natomiast w 2019 r. możliwe było zabezpieczenie 910.000,00 PLN z przeznaczeniem na wsparcie ok. 40 osób.
W 2018 GUP pozyskał z PFRON środki na realizację „Programu wyrównywania różnic między regionami III”. Celem było wyrównywanie różnic między regionami w obszarze rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Środki w wysokości 80.000,00 PLN rozdysponowane zostały na 1 dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej (40.000,00 PLN) oraz 1 doposażenie lub wyposażenie stanowiska pracy (40.000,00 PLN).
GUP co roku, w ramach Programu Współpracy Miasta Gdańska z organizacjami pozarządowymi, zleca realizację zadania z zakresu promocji zatrudnienia aktywizacji lokalnego rynku pracy i rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami pn. „Specjalistyczne poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy z orzeczoną niepełnosprawnością zarejestrowanych w GUP”. W 2018 r. przeznaczono na ten cel środki PFRON w wysokości 60.000,00 PLN. Liczba beneficjentów wyniosła 22 osoby. W 2019 r. zadanie będzie ponownie podejmowane, aktualnie trwa procedura wyboru podmiotu, który świadczyć będzie usługę.
Oprócz środków PFRON, ściśle dedykowanych osobom z niepełnosprawnościami, GUP dysponuje środkami z Funduszu Pracy oraz unijnymi. Poniżej zestawienie ilustrujące, w jakim zakresie korzystają z nich osoby z niepełnosprawnościami, w podziale na formy wsparcia.
Szacunkowe koszty aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami w ramach programów finansowanych z FP i Europejskiego Funduszu Społecznego w 2018 r. wyniosły ok. 900.000,00 PLN.
Wg stanu na 30.04.2019 r. aktywizacją zawodową objętych zostało 18 osób niepełnosprawnych, na które przeznaczono ponad 120.000 PLN.
Dariusz Wołodźko
