14 listopada został ustanowiony Światowym Dniem Walki z Cukrzycą, który w tym roku obchodzono pod hasłem ,,Nie pozwólmy umierać dzieciom z powodu cukrzycy”. Data nie jest przypadkowa, bowiem właśnie w tym dniu w 1891 roku Frederick Banting wraz z Charles`em Bestem przyczynili się do odkrycia insuliny – leku przeciwdziałającego rozwojowi cukrzycy. Dzień ten ma na celu podniesienie wiedzy społeczeństwa na temat choroby, a także ukazanie związanych z nią zagrożeń oraz różnorodnych możliwości leczenia.
Z tej okazji w Elbląskim Centrum Diabetologii wszyscy chętni mieszkańcy Elbląga mogli wykonać bezpłatne profilaktyczne badania poziomu cukru we krwi, cholesterolu i ciśnienia tętniczego. Ponadto umożliwiono chorym na cukrzycę badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c).
Cukrzyca
Cukrzyca, to przewlekła choroba metaboliczna, która wywołana jest brakiem insuliny w organizmie człowieka lub nieprawidłowym jej działaniem. Insulina jest hormonem produkowanym przez trzustkę; następnie, po zjedzeniu posiłku, uwalniana jest do krwi. Prawidłowa ilość tego hormonu powoduje, iż glukoza staje się źródłem energii. Jeżeli wytwarzana jest zbyt mała ilość insuliny lub jej działanie jest nieskuteczne, rozwija się cukrzyca, czego skutkiem jest nadmierny wzrost poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemia.
Nie pozwólmy umierać dzieciom
Jak pokazują statystyki, w Polsce na cukrzycę choruje około 1.5 miliona osób. Według lekarzy choroba ta może stać się epidemią XXI w., a już teraz uznawana jest za jedno z największych zagrożeń cywilizacyjnych. To stało się motywem do podjęcia walki ze społecznymi jej skutkami przez międzynarodowe organizacje. W maju 2006 r. Parlament Europejski Uchwala Oświadczenie o Cukrzycy, w grudniu natomiast zostaje uchwalona Rezolucja ONZ. W 2007 roku Światowa Organizacja Zdrowia uchwala hasło obchodów Światowego Dnia Walki z Cukrzycą na rok 2007: ,,Nie pozwólmy umierać dzieciom z powodu cukrzycy”.
Deklaracja Poznańska
Władze naszego kraju, mimo działań tychże organizacji, a także wielu interwencji Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, nie wyszły na przeciw problemowi związanemu z tą chorobą. Dlatego podczas obchodów Światowego Dnia Walki z Cukrzycą, zorganizowany został protest na Placu Wolności w Poznaniu, gdzie zgromadzeni diabetycy uchwalili Deklarację Poznańską. Domagają się m.in.: umieszczenia cukrzycy w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007–2015, umożliwienie bezpośredniego dostępu diabetykom do lekarzy specjalistów szczególnie dzieciom i młodzieży, a także ujęcia na listach leków refundowanych analogów insulin. Polska, jako jedyny kraj w Europie dotychczas tego nie uczyniła.
Typy cukrzycy i ich objawy
Cukrzyca typu 1 – zwana także dziecięcą, a także insulinozależną. Wywołana jest całkowitym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia odpowiednich komórek trzustki. Występuje głównie u dzieci i młodzieży, dlatego nazywana jest dziecięcą.
Jest bardzo łatwa do rozpoznania, a do jej najczęstszych objawów należą: senność, ogólne osłabienie, utrata wagi mimo prób zaspokojenia silnego głodu, zwiększone pragnienie i związana z tym zwiększona ilość oddawanego moczu. Mogą występować także nudności oraz zmęczenie. U chorych na cukrzycę mogą pojawić się także zaburzenia ostrości widzenia oraz częste infekcje okolic narządów płciowych. W skrajnych przypadkach oznaką choroby może być również zapach acetonu wyczuwalny w wydychanym przez chorego powietrzu.
Cukrzyca typu 2 – zwana także insulinoniezależną jest najbardziej rozpowszechniona postacią tej choroby. Wywołana jest zazwyczaj zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki beta trzustki lub wykorzystania insuliny przez tkanki. Cukrzyca tego typu występuje najczęściej u osób starszych, otyłych lub z innymi zaburzeniami metabolizmu. Cukrzyca typu drugiego jest dużo trudniejsza do zdiagnozowania, ponieważ często nie daje ona żadnych objawów, dlatego wielu chorych nie jest świadomych swojej choroby.
Formy leczenia
Po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1 należy, jak najszybciej rozpocząć leczenie przy pomocy insuliny, czyli tzw. intensywną insulinoterapię, która jest najlepszą metodą walki z chorobą. Drugim często stosowanym sposobem leczenia cukrzycy typu 1, jest ciągła infuzja insuliny za pomocą pompy insulinowej. Tego typu terapia jest rzadko stosowana ze względu na koszty, jak również fakt, iż wymagana jest silna motywacja chorego do samokontroli. Infuzja za pomocą pompy insulinowej najczęściej stosowana jest u kobiet w ciąży chorujących na cukrzycę.
Podstawą leczenia cukrzycy typu 2 jest dążenie do obniżenia podwyższonego stanu cukru we krwi. Istotną rolę jednak odgrywają także powikłania, które mogą być przykrym następstwem owej choroby, a mowa tutaj o zawałach serca lub udarze mózgu. Dlatego też kolejnymi elementami leczenia muszą być: ścisła kontrolna ciśnienia tętniczego oraz poziomu cholesterolu we krwi. W leczeniu cukrzycy tego typu ważną rolę odgrywają zarówno środki medyczne, takie jak leki doustne oraz insulina, a także ćwiczenia fizyczne i odpowiednia dieta. Te ostatnie elementy mają szczególnie duże znaczenie, jeśli chodzi o osoby otyłe, które poprzez zmniejszenie swojej wagi przy pomocy dobrze dobranego zestawu ćwiczeń fizycznych i odpowiedniej diety, mogą wcale nie musieć przyjmować leków.
Wywiad z Dyrektor Elbląskiego Centrum Diabetologii Panią Barbarą Cylkowską
Rozmowa nie tylko o cukrzycy…..
W tym roku we wrześniu Centrum Diabetologii obchodziło 20- lecie istnienia, którego jest Pani nie tylko dyrektorem, ale przede wszystkim świetnym lekarzem. Dlaczego zdecydowała się Pani być właśnie diabetologiem, a nie lekarzem innej specjalizacji?
We wrześniu 20 lat temu, diabetologia jako specjalność w medycynie, zaczęła działalność w Elblągu i utworzone zostało Centrum, które początkowo miało swoją siedzibę przy ul. Bema, a obecnie mieści się w Szpitalu Wojewódzkim przy ul. Królewieckiej. Wtedy także powstało Stowarzyszenie Chorych na Cukrzycę, którego inicjatorem i szefem był Pan Henryk Biskupski. Niewątpliwie jest to jego wielka zasługa, dlatego, iż stowarzyszenie to działało bardzo prężnie, a chorzy mogli uzyskać koleżeńską pomoc. Ja byłam wtedy młodą lekarką świeżo po specjalizacji i zastanawiałam się co dalej, ale szybko doszłam do wniosku, że warto zająć się chorymi na cukrzycę, ponieważ jak wynikało z danych klinicznych i naukowych, jest to ogromny problem społeczny, a liczba zachorowań będzie wzrastać. Zaczęłam wtedy pracę w Centrum.
Ilu lekarzy obecnie pracuje w Centrum?
Obecnie w Centrum pracuje pięciu diabetologów, którzy są bardzo oddani pacjentom. Mamy bardzo duże osiągnięcia w Polsce północnej, a nasze Centrum nie odbiega od standardów działania innych ośrodków.
Liczba chorych na cukrzycę rośnie. Czy do waszego Centrum zgłasza się zatem oraz więcej pacjentów?
Pacjentów chorych na cukrzycę z roku na rok przybywa. W 2000 roku nasze Centrum przyjęło w poradni 1955 osób, natomiast w 2006 roku prawie 3 tys. Już wiemy, że w tym roku będzie ich dużo więcej, jest to stała tendencja wzrostowa.
Jakie mogą być przyczyny zachorowań?
Cukrzyca ma podłoże genetyczne, zatem ryzyko wystąpienia owej choroby jest znacznie większe u osób spokrewnionych z chorymi na cukrzycę. Istotnym czynnikiem, który związany jest z możliwością wystąpienia cukrzycy jest wiek, zatem osoby powyżej 45 roku życia powinny raz w roku badać poziom cukru we krwi. Jednak szczególnie narażoną grupą wiekową są osoby powyżej 65 roku życia. Rozwojowi choroby sprzyja także otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz siedzący tryb życia. Cukrzyca występuje również znacznie częściej u osób, u których w przeszłości występowały zaburzenia tolerancji glukozy. Inne czynniki, które mogą przyczynić się do rozwoju cukrzycy, to przewlekłe choroby trzustki i wątroby, wysoki poziom cholesterolu we krwi lub nagła utrata wagi.
14 listopada jest Światowym Dniem Walki z Cukrzycą. Czy Centrum przygotowało coś dla mieszkańców Elbląga?
Oczywiście, jak co roku, oferujemy nie tylko naszym pacjentom, ale wszystkim mieszkańcom Elbląga bezpłatne profilaktyczne badania poziomu cukru we krwi, cholesterolu i ciśnienia tętniczego. Chorym na cukrzycę umożliwiamy badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c).
Akcję taką prowadzimy co roku i zgłasza się około 200 chętnych osób. Najważniejsze jest to, że co roku udało nam się wykryć przypadki świeżej cukrzycy u osób, które dotychczas były zdrowe. Dlatego ja zawsze podkreślam, że badania są bardzo ważne i każdy powinien je wykonywać raz do roku choćby dlatego, że cukrzyca typu 2 często nie daje objawów, więc człowiek nie ma świadomości, iż jest chory. Badania pozwalają na jej wykrycie i rozpoczęcia leczenia.
Cukrzyca typu 1 zwana jest także dziecięcą, czy prowadzicie jakieś działania na rzecz tych najmłodszych pacjentów?
Oczywiście na cukrzycę chorują także dzieci, i o tych najmłodszych pacjentów często bardzo wystraszonych, trzeba zadbać szczególnie. Dlatego utworzyliśmy Stowarzyszenie Pomocy Diabetykom „Junior”, do którego należy u nas 15 dzieci. Jest to organizacja, która zajmuje się organizacją obozów leczniczo edukacyjnych oraz pomaga w pozyskiwaniu i w zakupie pomp insulinowych. Dzieci chore na cukrzycę prawie całkowicie pozbawione zostają dzieciństwa, muszą przestrzegać diety, zatem nie mogą zjeść loda, czy cukierka, kiedy nabiorą ochoty. Dlatego staramy się poprzez organizowanie wycieczek, czy obozów choć trochę przywrócić im to dzieciństwo.
Czy w tym roku podopieczni stowarzyszenia uczestniczyli w takim obozie?
Oczywiście, w tym roku już po raz ósmy zorganizowany został taki obóz. Dzieci chorych na cukrzycę nikt nie zabierze na kolonie czy obóz, ponieważ niezbędna jest im odpowiednia opieka lekarska. Przecież chory musi wykonać iniekcje insuliny 4-5 razy dziennie, następnie dokonać oznaczeń glikemii. Dieta chorych dzieci musi także być inna, niż tych zdrowych. Na obozach zorganizowanych przez nasze stowarzyszenia dzieci mają pełną fachową opiekę medyczną, jest to taki mały szpitalik, gdzie są lekarze, rehabilitanci, pielęgniarki. Nasze dzieci czują się bezpieczne i tak, jak ich zdrowi rówieśnicy, mogą wyjechać gdzieś na wakacje.
Bardzo często bywa tak, iż nauczyciele i rówieśnicy nie wiedzą, jak się zachować, kiedy dziecko chore na cukrzycę źle się poczuje. Co zatem należy zrobić, żeby szkoła stała się przyjaznym miejscem dla chorych dzieci, jakie formy edukacji należy wprowadzić?
W szkołach powinny być prowadzone zajęcia edukacyjne i to nie tylko dla uczniów, ale także dla nauczycieli. Często podstawowa wiedza wystarczy, aby udzielić pomocy dziecku, np.: kiedy spadnie mu cukier, należy podać cukierka. My prowadziliśmy takie zajęcia edukacyjne w szkole w ramach godzin wychowawczych, gdzie nasza pielęgniarka środowiskowa przekazywała podstawowe informacji na temat choroby nauczycielom i dzieciom. Każda szkoła, która wyrazi chęć, aby takie zajęcia się odbywały, może zgłosić to w naszym centrum i my takie zajęcia zorganizujemy.
Jak Pani wspomniała, w Elblągu istniało Stowarzyszenie dla osób chorych na cukrzycę, czy uważa Pani, że powinno być ono reaktywowane?
Cukrzyca jest ogromnym problemem społecznym, więc takie stowarzyszenie jest niezbędne. Nasze centrum diabetologi zajmuje się głównie opieką medyczną, w miarę możliwości prowadzimy także zajęcia edukacyjne dla naszych pacjentów. Stowarzyszenie natomiast ma na celu udzielanie pomocy koleżeńskiej, organizowanie spotkań dla chorych i różnego rodzaju inne przedsięwzięcia.
A czy widzi Pani jakiegoś kandydata, który mógłby przewodzić takiemu stowarzyszeniu?
Powiem Pani szczerze, że od czasów Pana Henryka Biskupskiego nie znam osoby, która miałaby predyspozycje, aby zająć się taką działalnością. To musi być osoba chętna do działalności społecznej, która będzie aktywnie działała na rzecz cukrzyków. Oczywiście pojawiały się osoby, które próbowały zająć się taką działalnością, ale niestety nie podołały temu zadaniu.
Wierzymy jednak, że z tego środowiska – tak jak z wielu innych – wyłoni się lider, który będzie w stanie zorganizować grupę wsparcia dla chorych, a w przyszłości być może bardziej rozwinąć skrzydła. Wzajemna pomoc jest nie do przecenienia – warto dać coś innym. Monika Stando Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 2056
