Bezrobocie jest faktem – jest większe albo mniejsze. W dobie światowego kryzysu, kiedy rynek pracy, także i w Polsce zaczyna się kurczyć, rośnie liczba osób bezrobotnych. Kim właściwie jest osoba bezrobotna i jakie ma prawa dzisiaj? Przedstawiamy kilka ważnych wiadomości – na dziś i dalsze „jutro”.
Status bezrobotnego
Za bezrobotnego uznaje się osobę spełniającą poniższe kryteria:
– niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, bądź,
– jeśli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy,
– nie uczący się w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych (jeśli osoba studiuje w formie studiów niestacjonarnych),
– zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy,
– poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Kto nie jest osobą bezrobotną?
Nie jest się osobą bezrobotną jeśli nie ukończy się 18 lat. Osobą bezrobotną nie jest również kobieta, która ukończyła 60 lat, lub mężczyzna, który ukończył 65 lat (nie są bezrobotnymi, ponieważ osiągnęli wiek emerytalny). Bezrobotnym nie jest osoba uprawniona m.in. do renty lub emerytury, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku chorobowego i macierzyńskiego, renty socjalnej, zasiłku stałego czy świadczenia pielęgnacyjnego.
Ustawa wymienia jeszcze kilka przypadków, w których danej osobie nie można nadać statusu bezrobotnego, związanych np. z osiąganiem określonych dochodów, posiadaniem nieruchomości rolnej czy odbywaniem kary pozbawienia wolności. Osoby, które nie spełniają warunków do uzyskania statusu osoby bezrobotnej, a poszukują pracy (np. osoby zatrudnione, które chcą zmienić pracę lub podjąć dodatkowe zatrudnienie) mogą zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy, jako osoby poszukujące pracy. Uzyskanie statusu osoby bezrobotnej oraz statusu osoby poszukującej pracy wiąże się z rejestracją. Prowadzą ją powiatowe urzędy pracy.
Rejestracja następuje na podstawie dokumentów niezbędnych do ustalenia statusu i uprawnień. Dokumenty przedstawiamy podczas osobistej wizyty w urzędzie.
Rejestracja
Należy rejestrować się w powiatowym urzędzie pracy (PUP): w stałym lub czasowym miejscu zameldowania, albo w miejscu aktualnego pobytu (osoby, które nie posiadają meldunku). Osoby niemające meldunku lub posiadające stałe zameldowanie w innej miejscowości niż miejsce czasowego zameldowania składają oświadczenie, iż nie są zarejestrowane w innym urzędzie pracy.
Przy rejestracji należy przedstawić:
– dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
– dokumenty potwierdzające wykształcenie (np. dyplom, świadectwo ukończenia szkoły, kursu),
– świadectwa pracy oraz inne dokumenty niezbędne do ustalenia uprawnień bezrobotnego,
– dokument stwierdzający przeciwwskazania do
wykonywania określonych prac, jeżeli osoba rejestrująca się taki dokument posiada,
– osoba niepełnosprawna przedstawia dodatkowo
orzeczenie potwierdzające stopień niepełnosprawności lub niezdolność do pracy.
Powyższe dokumenty przedstawia się ” do wglądu”. Urząd pracy może z przedstawionych dokumentów sporządzić kopie.
Każdy zarejestrowany bezrobotny ma założoną kartę rejestracyjną, w której zapisane są aktualne dane takie jak: data urodzenia, miejsce zamieszkania, okresy dotychczasowej pracy, terminy stawiania się w urzędzie pracy, złożone już propozycje zatrudnienia lub inne formy udzielonej pomocy.
Obowiązki bezrobotnego
Osoba bezrobotna ma obowiązek zgłaszania się w wyznaczonych terminach w urzędzie pracy, żeby zapoznać się z ofertami pracy i potwierdzić gotowość podjęcia pracy. Trzeba o tym pamiętać, ponieważ osoba, która nie stawi się w wyznaczonym terminie i w ciągu 7 dni nie powiadomi o uzasadnionej przyczynie swojej nieobecności utraci status bezrobotnego na 3 miesiące, licząc od dnia niestawienia się w urzędzie.
Bezrobotny ma obowiązek w ciągu 7 dni zawiadomić powiatowy urząd pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej działalności oraz o innych okolicznościach powodujących utratę statusu bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku.
Uprawnienia bezrobotnego
Za osobę bezrobotną urząd pracy odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne, co daje jej prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Prawo to przysługuje również członkom rodziny bezrobotnego. Składki odprowadzane są, jeśli bezrobotny i członkowie jego rodziny nie podlegają ubezpieczeniu z innego tytułu.
Może korzystać z informacji o wolnych miejscach pracy, które posiada urząd pracy, oraz z organizowanego przez urząd i współpracujące z nim placówki, poradnictwa zawodowego.
Osoba bezrobotna może być skierowana przez PUP na szkolenie lub korzystać z innych form pomocy.
Jedną z podstawowych usług jakie świadczy Urząd jest pośrednictwo pracy.
Aby z niego skorzystać nie trzeba posiadać statusu osoby bezrobotnej – o wolne stanowiska pracy mogą dowiadywać się wszyscy zainteresowani zmianą swojej sytuacji zawodowej.
Zasiłek dla bezrobotnych
Aby otrzymać zasiłek osoba bezrobotna musi spełnić dwa warunki:
1) urząd pracy nie ma dla niej propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, prac interwencyjnych lub robót publicznych, oraz
2) w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy, łącznie przez okres co najmniej 365 dni, była zatrudniona i osiągała wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę (minimalne wynagrodzenie w 2008 r. wynosiło 1126 zł brutto).
Za zatrudnienie uznaje się również inne formy świadczenia pracy, m.in. umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej, jeśli odprowadzana była składka na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy od kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Do 365 dni (zatrudnienia) zalicza się też m.in. okresy służby wojskowej, urlopu wychowawczego, pobierania renty z tyt. niezdolności do pracy, a także okresy pobierania zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego, jeśli były one przyznane bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia i jeśli podstawę wymiaru tych świadczeń stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Bezrobotny, który spełnia warunki do otrzymania zasiłku, ale bez uzasadnionej przyczyny odmówi przyjęcia propozycji zatrudnienia, szkolenia, stażu, czy innych form pomocy otrzyma zasiłek dla bezrobotnych po okresie 90 dni od rejestracji. Również bezrobotny, który 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w PUP decyduje się rozwiązać stosunek pracy za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron otrzyma zasiłek dopiero po okresie 90 dni od rejestracji.
Oznacza to, że okres pobierania zasiłku zostaje skrócony o te początkowe 90 dni.
Jeśli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem doszło do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika, to taki bezrobotny otrzyma zasiłek dopiero po okresie 180 dni.
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych
Podstawowa kwota zasiłku dla bezrobotnych wynosi 551,80 zł (od 1 czerwca 2008 r.).
O tym, czy zasiłek wypłacany jest w kwocie podstawowej czy w mniejszej (80%) lub większej (120%) decydują zsumowane okresy uprawniające do zasiłku (niektóre wymieniliśmy powyżej np. okres zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej, urlopu wychowawczego). Zasiłek waloryzowany jest co roku w czerwcu (jego wysokość rośnie).
Na terenie powiatu elbląskiego obniżony, tj. 80% zasiłek dla bezrobotnych wynosi 441, 50 zł, podwyższony, tj. 120% wynosi 662, 20 zł.
Okres pobierania zasiłku – zależny jest od stopy bezrobocia, która występuje na obszarze działania powiatowego urzędu pracy. Zasiłki wypłacane są przez 6, 12 lub 18 miesięcy.
6 miesięcy – zasiłek będzie pobierać bezrobotny zamieszkujący na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeśli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 125% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju.
Od 1 stycznia 2009 r. okres pobierania zasiłku dla osób zamieszkałych w mieście na prawach powiatu, tj. w mieście Elblągu wynosi 6 miesięcy.
12 miesięcy – jeśli stopa bezrobocia na obszarze
działania danego PUP przekraczała 125% przeciętnej.
18 miesięcy – jeśli stopa bezrobocia na tym obszarze przekraczała dwukrotnie przeciętną stopę bezrobocia, a bezrobotny udokumentował co najmniej
20-letni okres uprawniający do zasiłku.
Zasiłek przez okres 12 miesięcy otrzyma też osoba bezrobotna powyżej 50 r. życia, która udokumentuje co najmniej 20-letni staż pracy.
Zasiłek przez okres 18 miesięcy otrzyma także bezrobotny, mający na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, jeśli jego współmałżonek jest również bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu terminu jego pobierania. Ta utrata musi nastąpić po dniu nabycia prawa do zasiłku (czyli okresy pobierania zasiłków muszą się nakładać).
Staż
PUP może skierować bezrobotnego, który nie ma żadnego doświadczenia zawodowego na staż u danego pracodawcy.
Celem stażu jest nabycie umiejętności praktycznych. Z tej formy pomocy mogą skorzystać osoby bezrobotne do 25 roku życia oraz absolwenci szkół wyższych, do ukończenia 27 lat, w ciągu roku od ukończenia szkoły.
Staż może trwać do 12 miesięcy. Podczas stażu nie zostaje nawiązany stosunek pracy, a formą wynagrodzenia jest stypendium w wysokości 140% zasiłku dla bezrobotnych.
Przygotowanie zawodowe w miejscu pracy
To forma pomocy bardzo podobna do stażu, skierowana do osób z pozostałych grup, które nie mogą znaleźć pracy z powodu nieodpowiednich kwalifikacji. Przygotowanie nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy. W tym przypadku również nie zostaje nawiązany stosunek pracy, a formą wynagrodzenia jest stypendium w wysokości 140% zasiłku dla bezrobotnych.
cdn.
Oprac. AŚ Wersja archiwalna wpisu dostępna pod adresem: http://razemztoba.pl/beta/index.php?NS=srodek_new_&nrartyk= 3284
